Cần Thơ: Hơn 1,16 tỷ đồng sai phạm thuế trong khai thác khoáng sản

Sở Tài nguyên và Môi trường TP Cần Thơ (cũ). Ảnh: cantho.gov.vn

Kết quả thanh tra công tác quản lý hoạt động khoáng sản trên địa bàn TP Cần Thơ cho thấy, bên cạnh những mặt làm được, Sở Tài nguyên và Môi trường (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) TP Cần Thơ còn tồn tại nhiều hạn chế, thiếu sót trong quá trình tham mưu UBND thành phố về công tác quản lý thăm dò, khảo sát, quy hoạch, cấp phép và khai thác các mỏ vật liệu xây dựng, đặc biệt là cát san lấp.

Nhiều sai sót trong tham mưu và cấp phép

Theo kết luận thanh tra, Sở Tài nguyên và Môi trường TP Cần Thơ đã tham mưu UBND TP ban hành Quyết định số 04/2014/QĐ-UBND và Quyết định số 16/2016/QĐ-UBND có một số điều khoản chưa phù hợp với Luật Thuế tài nguyên, dẫn đến việc phải thu hồi và điều chỉnh.

Công tác lập quy hoạch thăm dò, khai thác, sử dụng khoáng sản chưa được triển khai kịp thời theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị số 02/CT-TTg năm 2012 và Quyết định số 44/QĐ-UBND năm 2018 của UBND thành phố Cần Thơ.

Đáng chú ý, Sở Tài nguyên và Môi trường TP Cần Thơ đã tham mưu cấp phép khai thác mỏ cát Thới An vào năm 2019 mà không yêu cầu đơn vị xin cấp phép lập Báo cáo đánh giá tác động môi trường mới, thay vào đó sử dụng kết quả của Báo cáo đánh giá tác động môi trường năm 2011. Việc làm này không đúng quy định tại Luật Bảo vệ môi trường năm 2014.

Kết luận thanh tra cũng chỉ ra, việc cho phép chuyển nhượng quyền khai thác mỏ cát Thới An diễn ra khi bên chuyển nhượng chưa hoàn thành nghĩa vụ tài chính về tiền thuê đất, vi phạm quy định tại Nghị định số 158/2016/NĐ-CP.

Ngoài ra, quy hoạch mỏ cát Trường Thọ thuộc khu vực khoanh định không đấu giá quyền khai thác và cấp giấy phép thăm dò, giấy phép khai thác nhưng không chỉ ra được việc quy hoạch, khai thác để cung cấp nguyên vật liệu phục vụ xây dựng các công trình theo quy định tại Nghị định số 158/2016/NĐ-CP. Sau khi phát hiện sai sót, Sở đã tham mưu UBND TP thu hồi giấy phép khai thác tại Quyết định số 376/QĐ-UBND ngày 17/2/2025.

Đối với hai mỏ cát Long Châu - Lân Thạnh và Bùi Hữu Nghĩa, Sở Tài nguyên và Môi trường đã thực hiện gia hạn giấy phép sau ngày 1/7/2011, trái với quy định tại khoản 1 Điều 84 Luật Khoáng sản năm 2010.

Sai phạm về thuế, phí và công tác quản lý

Qua kết quả thanh tra, hai đơn vị khai thác mỏ cát Bùi Hữu Nghĩa và Thới An kê khai giá tính thuế tài nguyên chưa đúng quy định, làm phát sinh số tiền thuế phải nộp thêm hơn 1,16 tỷ đồng. Trong khi đó, mỏ cát Trường Thọ lại kê khai sai mức phí bảo vệ môi trường, dẫn đến nộp thừa hơn 48,18 triệu đồng so với quy định của HĐND TP.

Công tác giám sát hoạt động khai thác cát chưa chặt chẽ. Có trường hợp doanh nghiệp khai thác vượt công suất được cấp phép, tuy nhiên, việc vi phạm khai thác vượt công suất chưa đến mức xử phạt vi phạm hành chính; việc thực hiện đóng cửa mỏ đối với các mỏ đã hết hạn khai thác còn chậm trễ.

Thanh tra TP Cần Thơ cũng xác định nguyên nhân của các tồn tại trên là do một số quy định pháp luật về khoáng sản thay đổi qua các thời kỳ, trong khi trình độ, năng lực chuyên môn của một số công chức còn hạn chế, dẫn đến việc hiểu và áp dụng quy định chưa thống nhất. Vì vậy, quá trình tham mưu cấp phép, gia hạn giấy phép chưa đảm bảo chặt chẽ theo quy định của Luật Khoáng sẵn 2010 và các văn bản hướng dẫn thi hành.

Việc ban hành Quyết định 04/2014/QĐ-UBND chủ yếu nhằm chống thất thu thuế, phí tài nguyên do hoạt động khai thác cát lòng sông khó quản lý, giám sát, đặc biệt là hoạt động khai thác cát trái phép. Ngoài ra, do chưa có hướng dẫn cụ thể việc sử dụng kinh phí từ quỹ cải tạo, phục hồi môi trường nên không có cơ sở thực hiện đề án đóng cửa mỏ.

Thêm vào đó, nhiều tổ chức, doanh nghiệp khai thác chưa nắm rõ các quy định của pháp luật về khoáng sản, dẫn đến thiếu sót trong việc thực hiện nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước, nhất là tiền thuê đất và thuế tài nguyên.

Trách nhiệm và hướng khắc phục

Thanh tra xác định trách nhiệm chính thuộc về Sở Tài nguyên và Môi trường TP Cần Thơ (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Cần Thơ), cùng với các đơn vị khai thác khoáng sản, tập thể và cá nhân có liên quan trong quá trình tham mưu, cấp phép và quản lý hoạt động khai thác.

Qua đó, Thanh tra TP Cần Thơ kiến nghị Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Cần Thơ kịp thời khắc phục, chấn chỉnh những hạn chế, thiếu sót trong công tác lập quy hoạch, cấp phép thăm dò, khai thác, công tác quản lý khai thác, đóng cửa mỏ... Khẩn trương đôn đốc các đơn vị khai thác thực hiện thủ tục đóng cửa mỏ theo quy định.

Đồng thời, tham mưu UBND TP Cần Thơ thực hiện đấu giá quyền khai thác cát theo quy hoạch đã được phê duyệt để tránh trường hợp khan hiếm nguồn cát san lấp trên địa bàn, góp phần tăng thu ngân sách Nhà nước và kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường hướng dẫn việc sử dụng kinh phí từ Quỹ cải tạo, phục hồi môi trường để thực hiện đề án đóng cửa mỏ theo quy định.

Tổ chức kiểm điểm đối với các cá nhân có liên quan đến những hạn chế, thiếu sót trong công tác lập quy hoạch, cấp phép thăm dò, khai thác, công tác quản lý khai thác, đóng cửa mỏ.

Đối với Thuế TP Cần Thơ, xử lý vi phạm về thuế đối với đơn vị khai thác mỏ cát Bùi Hữu Nghĩa (Công ty Phát Đạt) và đơn vị khai thác mỏ cát Thới An (Công ty Sông Hậu) theo thẩm quyền; thực hiện các biện pháp yêu cầu Công ty An Lạc thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với ngân sách Nhà nước về tiền thuê đất, thuê mặt nước còn phải nộp.

Thu hồi nộp vào ngân sách số tiền hơn 1,16 tỷ đồng của Công ty Sông Hậu và Công ty Phát Đạt do kê khai giá tính thuế tài nguyên chưa đúng quy định.