Philippines 'dọn dẹp' các ngành kinh doanh 'đen tối'

Sau một năm kể từ khi Chính phủ Philippines ra lệnh cấm toàn bộ hoạt động của các trung tâm cờ bạc trực tuyến POGO, đất nước này vẫn đang nỗ lực xử lý tàn dư của một ngành từng đem lại doanh thu lớn nhưng cũng gây ra vô số hệ lụy về xã hội, an ninh và uy tín quốc gia.

Từ cỗ máy kiếm tiền đến mối họa quốc gia

POGO (Philippine Offshore Gaming Operators) là tên gọi dành cho các công ty hoạt động trong lĩnh vực cờ bạc trực tuyến và từng được xem là “mỏ vàng” của đất nước. Các doanh nghiệp này cung cấp dịch vụ cá cược, sòng bạc trực tuyến, thể thao ảo… nhưng chỉ dành cho người chơi ở ngoài lãnh thổ Philippines, chủ yếu là người Trung Quốc, nơi cờ bạc bị cấm.

Người chơi nạp và rút tiền qua các nền tảng tài chính trực tuyến, trong khi nhân viên vận hành đặt tại các tòa nhà ở Manila, Clark hay Pampanga. Hoạt động này khởi nguồn từ năm 2003 nhưng chỉ thực sự bùng nổ từ năm 2016, khi chính quyền Tổng thống Rodrigo Duterte nới lỏng quy định nhằm thu hút nguồn thu thuế và tạo thêm việc làm.

Đến năm 2019, Tập đoàn Giải trí và Trò chơi Philippines (Pagcor) ghi nhận hơn 300 POGO được cấp phép, đóng góp hơn 7 tỷ peso mỗi năm vào ngân sách quốc gia. Lượng lao động Trung Quốc đổ vào Philippines làm việc trong các trung tâm POGO tăng chóng mặt. Theo Bộ Lao động, trong số hơn 118 nghìn nhân viên, chỉ khoảng 21 nghìn là người Philippines.

Tuy nhiên, đại dịch Covid-19 đã làm sụp đổ “đế chế” này. Hàng loạt công ty đóng cửa, hàng chục nghìn người mất việc. Từ chỗ từng được kỳ vọng mang lại nguồn thu khổng lồ, POGO dần trở thành cái tên gắn với tội phạm, lừa đảo, buôn người và rửa tiền.

Tháng 7/2024, Bộ Tài chính Philippines công bố báo cáo phân tích chi phí - lợi ích cho thấy POGO mang lại cho nền kinh tế khoảng 166 tỷ peso mỗi năm, nhưng gây ra thiệt hại xã hội và kinh tế tới 265 tỷ peso. Con số này tương đương thâm hụt ròng gần 100 tỷ peso mỗi năm.

Bộ trưởng Tài chính Philippines, ông Ralph Recto, cho biết ngoài khoản thuế và doanh thu từ Pagcor, các tác động tiêu cực mà POGO gây ra cho hình ảnh quốc gia, đầu tư và du lịch là “rất lớn và không thể đo đếm được”.

“POGO không chỉ gây tổn thất về kinh tế, mà còn tạo ra nỗi sợ hãi trong cộng đồng, làm xói mòn niềm tin vào thể chế công quyền. Đằng sau đó là những bi kịch con người - bắt cóc, tra tấn, thậm chí giết người”, ông Recto nói.

Báo cáo này trở thành cơ sở để Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. tuyên bố cấm hoàn toàn POGO trong Thông điệp Liên bang tháng 7/2024.

Lệnh cấm và cuộc truy quét quy mô toàn quốc

Trong nhiều năm, cảnh sát Philippines đã ghi nhận hàng chục vụ bắt cóc, tra tấn và đòi tiền chuộc, nạn nhân phần lớn là công dân Trung Quốc làm việc cho POGO. Không ít vụ việc có sự tiếp tay của người bản địa.

Tháng 3/2024, lực lượng đặc nhiệm của cảnh sát đã đột kích Công ty Zun Yuan Technology (ZYTI) tại tỉnh Tarlac, sau khi một công nhân nước ngoài trốn thoát và tố cáo bị ngược đãi. Cuộc đột kích quy mô lớn này đã giải cứu hơn 800 người, trong đó 427 người Trung Quốc và phát hiện cả khu phức hợp sang trọng rộng gần 8ha với biệt thự, hầm rượu, boongke ngầm, đường hầm và lượng tiền mặt khổng lồ.

Điều tra sau đó phanh phui mối liên hệ giữa ZYTI và Thị trưởng thành phố Bamban Alice Guo, người bị cáo buộc cho phép công ty hoạt động trái phép. Cục Điều tra quốc gia xác định bà thực chất là công dân Trung Quốc với tên thật là Guo Hua Ping. Khi bị truy tố với hàng loạt tội danh buôn người và rửa tiền, Guo đã bỏ trốn và bị Thượng viện ra lệnh bắt giữ.

Những cuộc đột kích tương tự tiếp diễn ở Pampanga và các tỉnh lân cận, vạch trần chuỗi đường dây tội phạm tinh vi, nơi POGO trở thành bình phong cho hoạt động rửa tiền, lừa đảo trực tuyến và mại dâm có tổ chức.

Tháng 12/2024, sau khi Sắc lệnh hành pháp số 74 được ban hành, toàn bộ các cơ sở POGO buộc phải ngừng hoạt động. Tổng thống Marcos tuyên bố: “Lợi ích kinh tế không bao giờ được đánh đổi bằng an ninh quốc gia và phẩm giá con người”.

Dù vậy, một năm sau, vẫn còn hàng nghìn lao động nước ngoài chưa rời khỏi Philippines. Theo Ủy ban Chống tội phạm có tổ chức của Tổng thống (PAOCC), đến tháng 6/2025 vẫn còn hơn 9 nghìn cựu nhân viên POGO “lang thang” khắp cả nước.

Từ sắc lệnh đến luật hóa

Thượng nghị sĩ Risa Hontiveros, người dẫn đầu cuộc điều tra của Thượng viện về tội phạm POGO, gọi lệnh cấm là “bước ngoặt lịch sử”. Bà nhấn mạnh: “Chúng ta đã đóng cửa các trung tâm lừa đảo quy mô lớn, chấm dứt nạn buôn người và các tội ác xuyên biên giới. Đây là thông điệp mạnh mẽ rằng Philippines không dung túng cho cái ác đội lốt doanh nghiệp”.

Tuy nhiên, bà cũng thừa nhận một số mạng lưới tội phạm đã “phân tán thành những nhóm nhỏ hoạt động du kích”. Bà kêu gọi chính quyền siết chặt kiểm soát nhập cư và đảm bảo người nước ngoài bị trục xuất không chuyển sang Campuchia hay Myanmar để tiếp tục hành nghề.

Thượng nghị sĩ Sherwin Gatchalian, người nhiều năm phản đối POGO, khẳng định 90 - 95% tàn dư của ngành này “đã biến mất”, giờ chỉ còn vài người trốn lại, phần lớn vì lý do cá nhân. Tuy nhiên thời gian sẽ xóa sổ hoàn toàn.

Sau sắc lệnh của Tổng thống, Quốc hội Philippines đang thúc đẩy Đạo luật Chống POGO 2025 nhằm cấm vĩnh viễn hoạt động cờ bạc trực tuyến.

Dự luật do Thượng nghị sĩ Gatchalian bảo trợ sẽ hủy bỏ Đạo luật hợp pháp hóa hoạt động POGO 11590. Ngoài ra, dự luật mới sẽ quy định các biện pháp nghiêm khắc như: Trừng phạt công chức bao che hoặc tiếp tay cho POGO; Tịch thu toàn bộ tài sản liên quan đến hoạt động trái phép; Thành lập Ủy ban Giám sát do PAOCC đứng đầu để thực thi luật.

“Chúng ta không thể đánh đổi trật tự xã hội và danh dự quốc gia để lấy một chút doanh thu từ cờ bạc. Đây là yêu cầu của người dân, không chỉ là vấn đề chính sách”, ông Gatchalian khẳng định.

Các chuyên gia cũng kêu gọi sớm thông qua đạo luật để đảm bảo lệnh cấm được duy trì ngay cả sau khi Tổng thống Marcos hết nhiệm kỳ. Mục tiêu là “bất kỳ ai kế nhiệm cũng sẽ không thể dễ dàng tái sinh POGO”.

Lệnh cấm POGO đã tác động mạnh đến thị trường bất động sản, đặc biệt tại Metro Manila, nơi từng có hàng trăm văn phòng và căn hộ cho thuê phục vụ công nhân POGO. Khi các công ty rút đi, giá thuê giảm rõ rệt.

Theo ông Gatchalian, đây là điều “tốt cho nền kinh tế”. Trước kia, giá thuê bị đẩy lên gấp 3 lần vì công nhân POGO trả rất cao. Người dân địa phương không thể thuê nổi. Giờ giá đã trở lại mức hợp lý, công bằng hơn cho mọi người.

Các chuyên gia kinh tế cho rằng, sự sụt giảm tạm thời trong lĩnh vực bất động sản và dịch vụ sẽ sớm được bù đắp bởi môi trường đầu tư ổn định hơn, đặc biệt sau khi Philippines được rút khỏi danh sách xám của Lực lượng Đặc nhiệm Hành động Tài chính (FATF). Điều này từng bị POGO làm xấu đi.

“Đó là một tín hiệu tốt. Khi uy tín tài chính được khôi phục, dòng vốn đầu tư sẽ quay trở lại”, Thượng nghị sĩ Gatchalian nói.

Một năm nhìn lại

Dù POGO chính thức bị xóa sổ, nhưng dư âm của nó vẫn để lại nhiều bài học cay đắng. Các cuộc điều tra cho thấy, cơ quan vừa cấp phép vừa quản lý POGO Pagcor đã để xảy ra “xung đột lợi ích nghiêm trọng”, buông lỏng giám sát để các trung tâm cờ bạc hoạt động như “quốc gia trong quốc gia”.

Thượng nghị sĩ Hontiveros chỉ trích thêm chương trình “thị thực khi đến” (VUA), vốn cho phép lao động Trung Quốc nhập cảnh dễ dàng, mở đường cho hàng nghìn trường hợp vi phạm. “Chúng ta đã trả giá quá đắt cho sự lỏng lẻo đó. Giờ là lúc các cơ quan như PAOCC, cảnh sát, Cục Điều tra quốc gia và Cục Di trú phải làm việc cùng nhau để chấm dứt triệt để các tụ điểm còn sót lại”, Thượng nghị sĩ Hontiveros nói.

Một năm sau khi POGO bị cấm, Philippines dường như đã khôi phục phần nào trật tự và an ninh. Những vụ bắt cóc, lừa đảo và buôn người giảm mạnh. Không còn cảnh cư dân sống trong lo sợ vì những “thành phố trong thành phố” của giới POGO.

“Bầu không khí sợ hãi đã biến mất. Người dân giờ có thể đi lại trong khu phố mà không lo ngại. Đó là thành công lớn nhất - không phải doanh thu hay con số, mà là cảm giác an toàn trở lại”, Thượng nghị sĩ Gatchalian nói.

Lệnh cấm không chỉ là quyết định hành chính, mà là tuyên bố đạo đức. “Philippines không thể làm giàu bằng tội ác. Chúng ta có thể mất đi hàng tỷ peso, nhưng đã giành lại danh dự quốc gia”, ông Gatchalian khẳng định.

Một năm sau khi POGO bị xóa sổ, Philippines đang viết lại câu chuyện của mình từ một “thiên đường cờ bạc trực tuyến” thành một quốc gia dám đối mặt và thanh lọc những sai lầm trong quá khứ.