Dự trữ chiến lược sẽ bao quát cả dự trữ quốc gia, bảo đảm quản lý thống nhất

Vai trò đặc biệt trong giải quyết các vấn đề cấp bách, đột xuất

Thảo luận tại phiên họp sáng 26/11 của Quốc hội về dự án Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi), các đại biểu Quốc hội đều đánh giá cao cơ quan soạn thảo và thống nhất cao với Tờ trình của Chính phủ về sự cần thiết ban hành Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi). Dự án Luật nhằm thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về phát triển dự trữ quốc gia, khắc phục những tồn tại, hạn chế của Luật Dự trữ quốc gia năm 2012, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành và đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong tình hình mới.

Đại biểu Dương Khắc Mai - Đoàn Lâm Đồng đánh giá, đây là một dự án luật hết sức quan trọng, nhất là trong bối cảnh tình hình quốc tế, thiên tai và dịch bệnh những năm gần đây diễn biến rất phức tạp. Dự trữ quốc gia giữ vai trò đặc biệt để giải quyết các vấn đề cấp bách, đột xuất.

Thực tế cho thấy, sau đại dịch COVID-19 và đặc biệt trong thời gian gần đây, lũ lụt, bão đã xảy ra liên tiếp trên cả ba miền gây thiệt hại nặng nề, nhất là tại các tỉnh duyên hải miền Trung và Tây Nguyên. Đại biểu cho rằng, nếu công tác dự trữ quốc gia không được thực hiện tốt sẽ khó có thể đáp ứng kịp thời những tình huống này.

Đại biểu Dương Khắc Mai đánh giá cao Luật Dự trữ quốc gia hiện hành đã tạo ra hành lang pháp lý quan trọng. Nhờ đó, nhiều vấn đề cấp bách đã được xử lý hiệu quả, góp phần bảo đảm quốc phòng, an ninh và an sinh xã hội cho người dân.

Theo đại biểu, việc sửa đổi luật lần này là cần thiết, nhằm đáp ứng yêu cầu mới của giai đoạn hiện nay, trong đó nổi bật là vấn đề dự trữ chiến lược. Đây cũng là bước thể chế hóa quan điểm, đường lối của Đảng, đồng thời gắn kết với định hướng “tự chủ chiến lược” đã được đề cập khi sửa đổi Luật Công nghiệp quốc phòng và an ninh. Cặp nội dung “tự chủ chiến lược” và “dự trữ chiến lược” sẽ giúp bảo đảm sự chủ động, thông suốt trong mọi hoạt động của quốc gia.

Cho rằng dự trữ chiến lược là một trong những nội dung mới, đại biểu Điểu Huỳnh Sang - Đoàn Đồng nai đánh giá, đây là một nhiệm vụ để bảo toàn tài nguyên, hàng hóa chiến lược nhằm ứng phó với tình huống lâu dài về an ninh kinh tế - xã hội và an ninh quốc gia. Đại biểu đề nghị làm rõ thêm các quy định về dự trữ chiến lược, các nguyên tắc về dự trữ chiến lược và chính sách ưu đãi đầu tư liên quan đến dự trữ chiến lược.

Cùng quan tâm đến nội dung này, đại biểu Thạch Phước Bình - Đoàn Vĩnh Long đề nghị phân định rõ hơn ranh giới giữa dự trữ quốc gia và dự trữ chiến lược. Theo đại biểu, 2 tầng dự trữ này khác nhau về mục tiêu, thời hạn luân chuyển, mức tồn kho tối thiểu, nguồn lực tài chính, phương thức mua bán nhập bù cũng như cách thức xã hội hóa và huy động nguồn lực ngoài ngân sách. Đại biểu cũng đề nghị bổ sung các tiêu chí định lượng như: độ phụ thuộc nhập khẩu vượt một tỷ lệ nhất định; mức rủi ro gián đoạn nguồn cung; mức độ ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh lương thực, an ninh năng lượng hoặc an ninh tài chính.

Giao Chính phủ quy định chi tiết, đáp ứng yêu cầu thực tiễn

Tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã làm rõ các nội dung đại biểu Quốc hội nêu. Bộ trưởng cho biết Bộ Tài chính đã tiến hành rà soát, điều chỉnh và bổ sung các quy định pháp luật hiện hành nhằm phù hợp với thực tiễn và đồng bộ với hệ thống pháp luật đã được Quốc hội thông qua. Việc phân cấp, phân quyền được đẩy mạnh; các thủ tục hành chính không cần thiết được cắt giảm để tạo thuận lợi tối đa trong quá trình triển khai.

Bộ trưởng thông tin, thời gian qua lũ lụt xảy ra trên diện rộng, đặc biệt tại miền Trung, nhưng công tác dự trữ, phân bổ hàng hóa và phân cấp cấp phát được thực hiện hiệu quả. Hàng hóa thiết yếu như lương thực, thực phẩm, phương tiện chuyên dụng được xuất cấp rất nhanh chóng ngay khi địa phương có nhu cầu, không phải xin ý kiến nhiều cấp.

Đặc biệt, trong các tình huống khẩn cấp, Bộ Tài chính và Cục Dự trữ Nhà nước đã phối hợp chặt chẽ với địa phương, ưu tiên xuất hàng ngay khi địa phương có nhu cầu để bảo đảm kịp thời cứu trợ người dân. Công tác hậu kiểm được đánh giá tốt, từ đấu thầu, thu mua đến cấp phát đều không phát sinh tiêu cực.

Đối với quy định về dự trữ chiến lược, Bộ trưởng nhấn mạnh, đây là một vấn đề rất mới và khó, có tác động đến nhiều chính sách pháp luật, chiến lược ngành, lĩnh vực đã được ban hành và có tác động đến nhiều Bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp. Do vậy, dự thảo Luật quy định những nguyên tắc cơ bản phân định cơ chế quản lý, sử dụng hàng dự trữ chiến lược, giao cho cơ quan có chuyên trách quản lý thực hiện để bảo đảm nguyên tắc xây dựng Luật theo hướng chỉ quy định những nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội và giao cho Chính phủ quy định trong từng thời kỳ phù hợp với tình hình thực tế.

Trước ý kiến các đại biểu về việc phân định ranh giới giữa dự trữ quốc gia và dự trữ chiến lược, Bộ trưởng cho hay, Kết luận số 115 ngày 16/01/2025 của Bộ Chính trị và mới nhất là Thông báo số 342 thông báo ý kiến của Tổng Bí thư đã nêu rõ, phải mở rộng phạm vi và tăng cường năng lực của dự trữ quốc gia, không yêu cầu chuyển dự trữ quốc gia thành dự trữ chiến lược, không phải bổ sung hoặc thực hiện song song với dự trữ quốc gia.

Do vậy, dự thảo Luật đã quy định hàng dự trữ chiến lược sẽ thực hiện cả dự trữ quốc gia, điều này đồng nghĩa với việc hàng dự trữ chiến lược bao quát cả hàng dự trữ quốc gia. Dự thảo Luật cũng đã quy định một số mặt hàng thực hiện mục tiêu dự trữ chiến lược khác.

Về chính sách nhà nước, dự thảo Luật đã quy định, trong từng thời kỳ, Chính phủ quy định chi tiết các chính sách nhà nước về dự trữ quốc gia. Do đó, khi Chính phủ ban hành Nghị định hướng dẫn Luật sẽ quy định cụ thể dự trữ của Bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp tham gia sâu hơn cũng như quy định tình huống dự trữ ứng phó khẩn cấp, tạo hành lang pháp lý và giảm áp lực lên ngân sách nhà nước.

Liên quan đến sử dụng tiêu chí định lượng hàng dự trữ quốc gia và hàng dự trữ chiến lược, Bộ trưởng cho biết, dự thảo Luật đã xác định tiêu chí hàng dự trữ chiến lược bao gồm mục tiêu phục vụ an ninh, quốc phòng và là công cụ điều tiết thị trường. Do vậy, dự thảo quy định những tiêu chí để Chính phủ hướng dẫn cụ thể, đáp ứng với yêu cầu phát triển bền vững kinh tế - xã hội.

Theo Bộ trưởng, việc quy định ngay trong Luật những mặt hàng, xây dựng tiêu chí định lượng quá cụ thể và phân loại dự trữ quốc gia thì sẽ khó linh hoạt trong quá trình tổ chức thực hiện, đặc biệt là khi cần điều chỉnh, bổ sung danh mục. "Do đó, nội dung này Chính phủ sẽ cụ thể hóa bằng Nghị định để khi xuất hiện những tình huống mới thì chúng ta có điều chỉnh kịp thời ngay", Bộ trưởng nói.