Đại biểu Quốc hội: Chưa rõ cơ chế lương cơ bản và thu nhập tăng thêm với viên chức

Bổ sung cơ chế khoán quỹ tiền thưởng theo hiệu quả công việc 

Góp ý, đại biểu Thạch Phước Bình (Vĩnh Long) cho biết dự thảo luật đã mở rộng phạm vi nguồn lương không chỉ từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập mà còn bao gồm nguồn thu hợp pháp khác. 

Đánh giá đây là bước tiến quan trọng tạo điều kiện cho viên chức được hưởng thu nhập đa dạng hơn, nhưng theo ông Bình, dự thảo luật chưa nêu rõ cơ chế phân bổ minh bạch nguồn thu cũng như cách bảo đảm quyền lợi giữa viên chức làm việc ở các đơn vị có điều kiện khác nhau.

“Nếu không cụ thể có thể nảy sinh tình trạng chênh lệch thu nhập quá lớn gây mất công bằng”, ông Bình nói.

Từ đó, ông Bình đề nghị dự thảo luật bổ sung nguyên tắc phân phối công bằng gắn thu nhập tăng thêm với hiệu quả công việc và quy định nghĩa vụ công khai minh bạch tài chính để đảm bảo công bằng giữa các đơn vị.

Cũng liên quan đến vấn đề tiền lương, tiền thưởng, dự thảo luật nhấn mạnh “gắn thu nhập với kết quả, hiệu quả công việc, phù hợp với xu thế trả lương theo vị trí việc làm". Song, đại biểu Thạch Phước Bình cho rằng, dự thảo chưa làm rõ cơ chế tiền thưởng, chưa phân biệt rõ giữa lương cơ bản và thu nhập tăng thêm.

“Nếu chỉ quy định chung chung, các đơn vị sẽ khó khăn xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ minh bạch, dễ dẫn đến khiếu nại, tranh chấp”, theo nhận định của ông Bình. 

Từ đó, ông đề nghị nghiên cứu bổ sung cơ chế khoán quỹ tiền thưởng theo hiệu quả công việc, trao quyền tự chủ cho đơn vị trong phân bổ nhưng phải công khai, minh bạch gắn với kết quả đánh giá viên chức hàng năm.

Lo xung đột lợi ích khi cho viên chức được điều hành doanh nghiệp tư 

Về quản lý viên chức, dự thảo luật ghi nhận nguyên tắc trao quyền gắn với trách nhiệm giải trình và khuyến khích viên chức đổi mới sáng tạo. 

“Đây những quy định tiến bộ. Tuy nhiên, dự thảo luật còn thiếu cơ chế bảo vệ viên chức trong trường hợp đổi mới sáng tạo nhưng kết quả không như mong muốn”, ông Bình nêu quan điểm.

Đại biểu nêu thực tế, nhiều viên chức e ngại rủi ro, ngại đổi mới vì sợ bị quy trách nhiệm. Do đó, theo ông, cần luật hóa cơ chế miễn, giảm trách nhiệm cho viên chức dám nghĩ, dám làm vì lợi ích chung nhưng kết quả không thành công.

Liên quan đến những việc viên chức không được làm, dự thảo luật bổ sung quy định cấm đăng tải, phát tán, phát ngôn thông tin sai lệch. 

Ông cho rằng, khái niệm thông tin sai lệch trong dự thảo luật chưa được giải thích cụ thể. Điều này, dễ dẫn đến cách hiểu, áp dụng tùy tiện, thậm chí có thể hạn chế quyền tự do ngôn luận hợp pháp. 

Đại biểu Bình đề nghị cần đưa ra tiêu chí xác định thế nào thông tin sai lệch và bổ sung nguyên tắc bảo đảm quyền tự do phản biện, quyền nêu ý kiến chính đáng của viên chức miễn không trái pháp luật.

Nội dung nữa, dự thảo cho phép viên chức được ký hợp đồng lao động, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp ngoài công lập nếu không trái pháp luật. 

“Nếu không kiểm soát chặt chẽ sẽ dẫn đến xung đột lợi ích khi viên chức có thể lợi dụng vị trí công tác để phục vụ lợi ích cá nhân”, ông Bình lo ngại. Theo ông, dự luật cần quy định rõ danh mục lĩnh vực, ngành nghề viên chức được phép tham gia, đồng thời yêu cầu báo cáo minh bạch và chịu sự giám sát của đơn vị quản lý.

Cần mở rộng cơ chế tiếp nhận trực tiếp chuyên gia, nhân tài 

Về tuyển dụng viên chức, dự thảo luật thay đổi căn cứ tuyển dụng theo vị trí việc làm, quỹ lương và nguồn thu hợp pháp, thay vì chỉ dựa vào chức danh nghề nghiệp như luật hiện hành. 

Nhận định đây là thay đổi quan trọng, giúp tuyển chọn viên chức sát với nhu cầu thực tế, những theo ông Bình, quy trình tuyển dụng vẫn còn nặng về thủ tục hành chính, chưa đủ linh hoạt để thu hút nhân tài. 

Ông tha thiết đề nghị mở rộng cơ chế tiếp nhận trực tiếp các chuyên gia, nhà khoa học, nhân tài. Đồng thời, mạnh dạn phân cấp hơn nữa để đơn vị sự nghiệp công lập có thực quyền tự chủ trong tuyển dụng, gắn với trách nhiệm giải trình.

Đại biểu Thạch Phước Bình cũng đề nghị quy định rõ điều kiện, tiêu chuẩn để chuyển từ hợp đồng có thời hạn sang hợp đồng không xác định thời hạn nhằm bảo đảm sự công bằng.

"Cơ chế này cũng nên gắn với việc đánh giá định kỳ. Chẳng hạn, sau 3 năm liên tục hoàn thành tốt nhiệm vụ, viên chức có thể được ký hợp đồng lâu dài", ông Bình đề xuất.

Đại biểu Nguyễn Văn Mạnh (Phú Thọ) cho biết, dự thảo luật nêu khái niệm "viên chức quản lý" là người được bổ nhiệm giữ chức vụ quản lý có thời hạn. 

Song, theo ông Mạnh, cần làm rõ “người được bổ nhiệm là viên chức công tác tại đơn vị sự nghiệp được bổ nhiệm hay bao gồm cả công chức từ cơ quan quản lý nhà nước được bổ nhiệm sang giữ chức vụ quản lý ở đơn vị sự nghiệp công lập".

Ông Mạnh cũng băn khoăn khi dự thảo luật quy định viên chức bổ nhiệm giữ chức vụ quản lý bằng quyết định của cấp có thẩm quyền, nhưng chưa quy định rõ cấp thẩm quyền là cấp nào.

Dẫn chứng đơn vị sự nghiệp công lập, đơn vị giáo dục cấp xã hiện vẫn chưa rõ ai bổ nhiệm chức danh này, đại biểu Nguyễn Văn Mạnh đề nghị nghiên cứu để quy định cụ thể việc phân cấp bổ nhiệm đối với lãnh đạo quản lý các đơn vị sự nghiệp công lập.