'Không một mình' trên không gian số

“Bắt cóc online” thủ đoạn mới nhắm vào học sinh, sinh viên

Trưa 10/10, ông L.X.T (trú phường Xuân Hương - Đà Lạt) bất ngờ nhận được cuộc gọi cầu cứu từ con trai là L.X.G.B (SN 2007), tân sinh viên Trường Đại học Yersin Đà Lạt. Ở đầu dây bên kia, giọng nam sinh run rẩy, hoảng loạn, yêu cầu gia đình chuyển gấp 150 triệu đồng vào một tài khoản lạ để “hợp tác điều tra với Công an TP Hà Nội”.

Nhận thấy nhiều dấu hiệu bất thường, nghi con trai rơi vào bẫy lừa đảo, ông T lập tức đến trình báo Công an. Ngay sau đó, lực lượng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh Lâm Đồng khẩn trương vào cuộc. Chỉ sau khoảng 30 phút triển khai các biện pháp nghiệp vụ, cơ quan chức năng xác định được vị trí và giải cứu thành công anh B tại một nhà nghỉ trên đường Xô Viết Nghệ Tĩnh, nơi nạn nhân bị các đối tượng chỉ đạo thuê phòng riêng, tự cô lập hoàn toàn với bên ngoài.

Theo lời kể của anh B, sáng cùng ngày, anh đến chơi tại phòng trọ của hai người bạn là P và K, đều là sinh viên Trường Đại học Yersin. Khi cả ba đang trò chuyện, một người đàn ông mặc sắc phục Công an gọi video qua ứng dụng Zoom, tự xưng là cán bộ điều tra Công an TP Hà Nội. Người này liên tục chất vấn, cáo buộc nhóm sinh viên “liên quan đến đường dây rửa tiền, ma túy xuyên quốc gia”.

Ban đầu được xác định là “nhân chứng”, nhưng chỉ sau ít phút, anh B bị các đối tượng quay ngoắt vu khống là đồng phạm. Để “chứng minh vô tội”, nam sinh bị yêu cầu cung cấp toàn bộ thông tin cá nhân, cài đặt ứng dụng “Zoom camera”, đồng thời buộc phải thuê phòng riêng, tuyệt đối không được liên lạc với gia đình, bạn bè hay bất kỳ ai khác với lý do “bảo mật điều tra”.

Từ manh mối này, Công an tỉnh Lâm Đồng tiếp tục mở rộng điều tra, triển khai đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ, kịp thời giải cứu hai sinh viên còn lại là P và K tại các cơ sở lưu trú trên đường Xô Viết Nghệ Tĩnh và Trần Khánh Dư (phường Lâm Viên - Đà Lạt).

Tình huống tương tự xảy ra trước đó vào chiều 5/10, bà Lê Thị Hường (trú tại phường Lâm Viên - Đà Lạt) hốt hoảng khi con gái là L.T.M.N, sinh viên năm cuối Khoa Toán - Tin, Trường Đại học Đà Lạt gọi điện khẩn cầu gia đình chuyển hơn 100 triệu đồng vào tài khoản do một nhóm cung cấp.

May mắn, bà Hường kịp thời trấn tĩnh và đến trình báo Công an phường Lâm Viên – Đà Lạt. Chỉ trong thời gian ngắn, lực lượng chức năng xác định được nơi chị N bị khống chế online tại một khách sạn, giải cứu thành công nạn nhân trong trạng thái tinh thần hoảng loạn, bị theo dõi, đe dọa chuyển tiền.

Chung tay dựng lá chắn số

Theo thống kê bước đầu của Bộ Công an, từ giữa năm 2024 đến nay, cả nước ghi nhận khoảng 50 vụ việc trẻ em, thanh thiếu niên, chủ yếu trong độ tuổi từ 18 đến 22 rơi vào tình trạng bị lừa đảo, thao túng tâm lý, thậm chí “bắt cóc online”. Điểm chung của vụ việc này đều bắt đầu từ những tương tác tưởng chừng vô hại: một tin nhắn lạ, cuộc gọi video bất thường, một đường link trúng thưởng, hay lời đề nghị “kết bạn” trên mạng xã hội.

Riêng tại Lâm Đồng, thời gian qua xuất hiện nhiều vụ việc lừa đảo, tống tiền, xâm hại trẻ em trên môi trường mạng. Các đối tượng thường tiếp cận, dụ dỗ thanh thiếu niên thực hiện hành vi khiêu dâm trực tuyến, ghi hình lại, sau đó sử dụng những hình ảnh này để uy hiếp, cưỡng đoạt tài sản. Đa số nạn nhân là học sinh, sinh viên, những người sử dụng Internet thường xuyên nhưng chưa được trang bị đầy đủ kỹ năng phòng vệ số, đồng thời có tâm lý e ngại, xấu hổ nên không dám chia sẻ khi gặp nguy hiểm.

Trước thực trạng trên, chiến dịch “Không một mình – Cùng nhau an toàn trực tuyến” được phát động tại Lâm Đồng như một lời cảnh báo và cũng là lời kêu gọi hành động từ toàn xã hội.

Bà Nguyễn Thị Thu, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Lâm Đồng, cho biết: “Trong kỷ nguyên số, bên cạnh những lợi ích to lớn của Internet, học sinh phải đối mặt với nhiều nguy cơ lừa đảo, "bắt cóc trực tuyến" ngày càng tinh vi. Ngành giáo dục xác định bảo vệ học sinh trên không gian mạng là nhiệm vụ cấp bách, không thể chậm trễ”.

Sau hơn hai tháng triển khai, chiến dịch tạo sức lan tỏa rõ nét. Trên không gian mạng, hơn 35.000 người dân trong tỉnh đồng loạt thay đổi ảnh đại diện hưởng ứng; hơn 1.000 bài viết được đăng tải trên các kênh truyền thông, thu hút trên 4 triệu lượt tương tác.

Ở hoạt động trực tiếp, công tác tuyên truyền được tổ chức tại hơn 220 trường học và khu dân cư, tiếp cận trên 120.000 học sinh, sinh viên, giáo viên và phụ huynh. Nhiều hình thức giáo dục sinh động được áp dụng như sân khấu hóa các tình huống lừa đảo, mô phỏng thủ đoạn “bắt cóc online”, tổ chức đối thoại, hỏi – đáp trực tiếp với chuyên gia an ninh mạng.

Đáng chú ý, chương trình còn được đưa đến các khu vực vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, góp phần bảo đảm mọi học sinh đều có cơ hội tiếp cận kiến thức an toàn số. Qua đó, từng bước xây dựng môi trường học tập số an toàn, lành mạnh, giúp học sinh tự tin học tập, sáng tạo và phát triển toàn diện.

“Thông qua chiến dịch, chúng tôi mong muốn trang bị cho các em kỹ năng nhận diện rủi ro, cách ứng phó an toàn và khả năng chủ động tự bảo vệ mình trong môi trường số”, bà Thu nhấn mạnh.

Không ai bị bỏ lại một mình

Với Lê Anh Thư, học sinh chuyên Văn, Trường THPT chuyên Trần Hưng Đạo, điều quan trọng nhất khi tham gia chiến dịch là học cách bảo vệ bản thân và giúp bạn bè không bị bỏ lại một mình. “Em từng nhận được vài cuộc gọi lừa đảo, nhưng được gia đình và thầy cô trang bị kỹ năng phòng tránh nên em đã không mắc bẫy. Khi tham gia chiến dịch, em muốn gửi thông điệp đến các bạn rằng: “Không một mình” nghĩa là luôn có những người xung quanh bảo vệ bạn. Khi có dấu hiệu bị lừa đảo, cần thông báo ngay cho người thân, bạn bè, những người bạn tin tưởng để trợ giúp”.

Cùng chung cảm nhận, em Huỳnh Gia Bảo, học sinh Trường THPT Phan Thiết, chia sẻ: “Chiến dịch "Không một mình" giúp chúng em nhận biết và phòng tránh các dạng lừa đảo trực tuyến. Giờ đây, em luôn chủ động hơn, không sợ hãi mà biết cách tự bảo vệ mình”.

Chia sẻ của Thượng tá Vũ Hoàng Anh, Trưởng phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Công an tỉnh Lâm Đồng), chiến dịch “Không một mình” là lời cam kết của toàn xã hội rằng mỗi trẻ em đều có quyền được an toàn, yêu thương và đồng hành trong thế giới số. Đó cũng là bước khởi đầu xây dựng niềm tin số quốc gia, nơi mọi công dân, nhất là thế hệ trẻ, có thể lớn lên tự tin, bản lĩnh và được bảo vệ khỏi những góc khuất của không gian mạng.

Bên cạnh chiến dịch tuyên truyền, Sở GD&ĐT tỉnh Lâm Đồng sẽ thiết lập kênh thông tin nóng với Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao. Bất cứ khi nào nhà trường, thầy cô phát hiện học sinh có dấu hiệu bị đe dọa, dụ dỗ trực tuyến, sở sẽ phối hợp với công an xử lý ngay lập tức, quyết không để các em phải đối mặt với nguy hiểm một mình.