Thị trường đồ dùng học tập mùa tựu trường 2025 - 2026: Minh bạch giá, chống hàng giả

Kệ sách giáo khoa, vở học sinh nhiều màu sắc, thiết kế bắt mắt, thu hút phụ huynh và học sinh trước thềm năm học mới 2025 - 2026. Ảnh: Đông Hà

Nguy cơ hàng giả len lỏi mùa tựu trường

Những ngày đầu tháng 8/2025, khi thị trường sách giáo khoa và đồ dùng học tập bước vào cao điểm, Cơ quan An ninh điều tra Công an tỉnh Bắc Ninh đã triệt phá một đường dây sản xuất, buôn bán sách giáo khoa giả liên tỉnh. Ba đối tượng cầm đầu bị khởi tố, bắt tạm giam. Lực lượng chức năng thu giữ hơn 185.000 cuốn sách giả, trị giá trên 8 tỉ đồng, cùng phương tiện, vật tư in ấn và vận chuyển. Tổng giá trị tang vật ước tính khoảng 15 tỉ đồng. Đây là vụ việc điển hình, cho thấy sách giáo khoa, mặt hàng tưởng chừng “khó làm giả”, vẫn là mục tiêu béo bở của tội phạm, đặc biệt trong giai đoạn phụ huynh đổ xô mua sắm trước thềm năm học mới.

Ông Nguyễn Văn Tùng, Thành viên Hội đồng thành viên Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, cho biết vấn nạn sách lậu, sách giả gây thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế, làm giảm doanh thu, đồng thời ảnh hưởng nặng nề đến uy tín, thương hiệu của nhà xuất bản. Đặc biệt, sách in kém chất lượng, sai sót nội dung khiến học sinh chịu tác động trực tiếp, còn giáo viên thì không thể khai thác học liệu số đi kèm.

Theo ông Tùng, sách giả thường được bán với chiết khấu cao do không phải chi trả bản quyền, thực nghiệm giảng dạy, tập huấn… khiến ngân sách thất thu và triệt tiêu động lực sáng tạo của tác giả. Hệ lụy không chỉ là tiền bạc mà còn là sự xói mòn niềm tin vào chất lượng sách chính thống.

“Sách giả thường in mờ, sai màu sắc, ký hiệu, thậm chí thiếu dữ liệu quan trọng như bản đồ, biển đảo… gây sai lệch kiến thức, ảnh hưởng trực tiếp đến việc học tập. Những ấn phẩm kém chất lượng còn có nguy cơ hại sức khỏe học sinh, nhất là thị lực”, ông Tùng nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Ngọc Hưng, Trưởng phòng kinh doanh 2 - Công ty Cổ phần Sách và Thiết bị Trường học Hà Nội, cho rằng sự bùng nổ thương mại điện tử và mạng xã hội đang vô tình mở đường cho sách giả. “Nhiều cá nhân, doanh nghiệp đẩy mạnh kinh doanh online, trong đó có sách vở, đồ dùng học tập. Đây chính là kẽ hở để sách lậu, sách giả trà trộn và lưu hành”, ông Hưng cảnh báo.

Thực tế năm 2024, lực lượng chức năng tại nhiều tỉnh, thành đã phát hiện, xử lý hàng loạt vụ in lậu, buôn bán sách giả. Bước vào năm học mới 2025 - 2026, khi nhu cầu mua sắm tăng cao, nguy cơ này càng lớn.

Minh bạch giá và xuất xứ, củng cố niềm tin phụ huynh

Nhiều chuyên gia cho rằng một trong những yếu tố then chốt để thị trường đồ dùng học tập mùa tựu trường 2025 - 2026 vận hành trơn tru chính là sự minh bạch về giá cả và nguồn gốc sản phẩm. Đây cũng là điều kiện tiên quyết giúp phụ huynh yên tâm lựa chọn, tránh rơi vào bẫy hàng giả, hàng lậu vốn có nguy cơ len lỏi mạnh trong giai đoạn cao điểm.

Ông Nguyễn Ngọc Hưng khuyến nghị phụ huynh và học sinh nên tới những địa chỉ phát hành sách giáo khoa uy tín, đặc biệt là các nhà sách thuộc hệ thống phân phối chính thức của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam. Nếu mua online, cần chọn kênh chính thức của các nhà sách lớn, tránh mua từ nguồn trôi nổi trên mạng xã hội hay sàn thương mại điện tử thiếu uy tín.

Theo ông Hưng, sách giáo khoa thật thường có giấy in dày, hình ảnh sắc nét, nội dung không sai sót, trong khi sách giả hay in mờ, giấy ngả vàng, dễ lem mực, thậm chí có lỗi chính tả.

“Phụ huynh cần quan sát kỹ để bảo đảm con em sử dụng sách đạt chất lượng, không ảnh hưởng việc học tập”, ông Hưng lưu ý.

Ở góc độ nhà xuất bản, ông Nguyễn Văn Tùng nhấn mạnh để ngăn chặn và tiến tới đẩy lùi nạn in lậu, buôn bán sách giả, cần có biện pháp mạnh mẽ và đồng bộ hơn. “Các mức xử phạt hiện nay chưa đủ sức răn đe. Phải có chế tài nghiêm khắc để triệt hạ tận gốc hành vi sản xuất, phân phối và tiêu thụ sách lậu”, ông Tùng đề nghị.

Ông Tùng cũng cho rằng cuộc chiến chống sách giả cần sự chung tay của nhiều phía, trong đó truyền thông đóng vai trò quan trọng để nâng cao nhận thức phụ huynh, giáo viên và học sinh.

Theo ông Tùng, thời gian qua đơn vị đã phối hợp với Cục Quản lý thị trường và các địa phương tổ chức nhiều buổi trưng bày, hướng dẫn nhận diện sách thật - giả, kết hợp truyền thông qua báo chí, website, mạng xã hội. Cán bộ của Nhà xuất bản cũng thường xuyên tham gia tập huấn, hội nghị về phòng chống in lậu, nhằm củng cố kiến thức và lan tỏa cảnh báo tới bạn đọc.

Trước thềm năm học mới nhiều doanh nghiệp, nhà xuất bản cũng đã chủ động đa dạng hóa kênh truyền thông như phát hành tờ rơi, poster, video hướng dẫn, đồng thời mở rộng hệ thống phân phối từ nhà sách, siêu thị đến sàn thương mại điện tử uy tín. Điều này không chỉ giúp phụ huynh có thêm lựa chọn an toàn, mà còn gửi đi thông điệp rõ ràng về nỗ lực bảo vệ người tiêu dùng.

Về phía cơ quan quản lý, trước đó Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) thậm chí còn mở phòng trưng bày sách giáo khoa, đồ dùng học tập giả để phụ huynh trực tiếp nhận diện, nâng cao cảnh giác. Hoạt động này, theo giới chuyên môn, vừa có tác dụng phòng ngừa, vừa củng cố niềm tin xã hội vào sự quyết liệt của cơ quan quản lý.

Có thể thấy, bên cạnh việc bảo đảm nguồn cung hàng hóa dồi dào, chính sự minh bạch và minh chứng rõ ràng về giá, nguồn gốc mới là nền tảng quan trọng để thị trường mùa tựu trường 2025 - 2026 vận hành lành mạnh và để phụ huynh an tâm đồng hành cùng con em trong năm học mới.