Tín dụng đen – dễ vay, khó thoát
Trong những năm gần đây, hoạt động tín dụng đen (cho vay nặng lãi ngoài hệ thống ngân hàng) ngày càng diễn ra tinh vi. Với độ phủ sóng rộng rãi của mạng xã hội, hoạt động cho vay nặng lãi cũng ngày càng biến tướng và trở nên phức tạp. Chỉ với những lời quảng cáo hấp dẫn như “giải ngân nhanh chóng”, “hỗ trợ nợ xấu”, “thủ tục đơn giản”,… rất nhiều người đã vô tình trở thành “con mồi” bị đối tượng xấu lợi dụng và chiếm đoạt tiền.
Ảnh minh họa. Nguồn: internet
Gần đây nhất, Công an tỉnh Ninh Bình đã phát hiện ổ nhóm hoạt động tín dụng đen trên không gian mạng do cặp vợ chồng Cao Thị Quyên (SN 1993), Trần Hồng Quân (SN 1991), cùng ngụ phường An Biên, TP Hải Phòng cầm đầu.
Cao Thị Quyên và Trần Hồng Quân khai nhận đã cho khoảng 450 người vay tiền với lãi suất 4.000 đồng/triệu/ngày, tương đương 146%/năm, chiếm hưởng trái phép gần 15 tỉ đồng.
Đường dây "tín dụng đen" do cặp vợ chồng Quyên, Quân cầm đầu bị bắt giữ. Ảnh: Công an Ninh Bình
Theo Công an tỉnh Ninh Bình, đây là nhóm tội phạm tín dụng đen, hoạt động với quy mô lớn trên địa bàn tỉnh Ninh Bình. Để kiểm soát hoạt động, vợ chồng Quyên, Quân phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng đối tượng trong đường dây; chuẩn bị phương tiện di chuyển, thuê nhà trọ cho các đối tượng lưu trú.
Nhằm tránh sự phát hiện của cơ quan chức năng, các đối tượng sử dụng tên giả, sim rác, thường xuyên thay đổi điện thoại và tài khoản mạng xã hội. Phương thức thủ đoạn của chúng là: Sử dụng mạng xã hội (Zalo, Facebook, Youtube, TikTok,…) để đưa ra nhiều quảng cáo hấp dẫn lôi kéo người dân vay tiền nhưng không cần thế chấp tài sản, không phải chứng minh thu nhập, không lưu giấy tờ...
“Dễ vay, khó thoát” là thực trạng chung khi rơi vào bẫy “tín dụng đen”. Với chiêu trò đánh vào tâm lý người dân như thủ tục đơn giản, nhanh gọn, chỉ cần bản photocopy hộ khẩu, giấy phép lái xe, căn cước công dân hoặc thậm chí chỉ cần cung cấp thông tin cá nhân mà không cần thế chấp tài sản, người có nhu cầu nhanh chóng nhận được khoản tiền vay từ các đối tượng cho vay.
Tang vật liên quan tới vụ án về hoạt động tín dụng đen. Ảnh: Công an Ninh Bình
Tuy nhiên, mức lãi suất mà người vay phải trả sẽ rất cao. Với phương thức tính “lãi mẹ đẻ lãi con”, người vay nhanh chóng vướng vào vòng xoáy nợ nần không lối thoát, số tiền lãi phải trả gấp nhiều lần số tiền gốc đã vay. Đối tượng mà tội phạm “tín dụng đen” hướng đến cho vay thường là các hộ kinh doanh, tiểu thương, người có khó khăn tài chính và các đối tượng cờ bạc, chơi bời lêu lổng, cần tiền tiêu xài…
Khi người vay không có khả năng trả nợ hoặc trả nợ không đúng hạn, các đối tượng cho vay sẽ đòi nợ bằng nhiều thủ đoạn như sử dụng mạng xã hội (facebook, zalo…) bôi nhọ danh dự, nhân phẩm; gọi điện, nhắn tin đe dọa, chửi bới, khủng bố tinh thần, tạo áp lực để đòi nợ; thuê lưu manh, côn đồ đến nhà riêng, nơi làm việc, đập phá tài sản, chửi bới, đổ chất bẩn, chất thải; hoặc thậm chí bắt giữ, đánh đập, đe dọa gây áp lực với người vay và thân nhân của họ, tạo sức ép, buộc họ trả nợ.
Theo luật sư Nguyễn Thị Hồng Minh, Đoàn Luật sư Hà Nội, hiện nay, không có văn bản pháp luật nào quy định cụ thể thế nào là tín dụng đen. Trên thực tế, tín dụng đen có thể hiểu là một hình thức cho vay tín dụng với lãi suất cao hơn quy định của pháp luật từ các tổ chức, cá nhân thực hiện các hoạt động cho vay tiền nhưng không đăng ký kinh doanh và không được sự cấp phép của Nhà nước (còn gọi là cho vay nặng lãi). Đặc trưng cơ bản nhất của hoạt động tín dụng đen là cho vay với mức lãi suất cao và bị pháp luật nghiêm cấm.
Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015 thì mức lãi suất sẽ do 2 bên thoả thuận, tuy nhiên không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay.
Căn cứ tại quy định Điều 201 Bộ luật Hình sự 2015 có quy định về tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự, cụ thể như sau:
Tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự
Người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 5 lần trở lên của mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật Dân sự, thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng, hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này, hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm.
2. Phạm tội mà thu lợi bất chính 100.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.
3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm.
Như vậy, theo quy định Điều 201 Bộ luật Hình sự năm 2015, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự năm 2017 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự năm 2025, hoạt động tín dụng đen có thể bị phạt tiền đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù đến 3 năm.
Để đẩy lùi hoạt động tín dụng đen cần sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị. Trước hết, cần hoàn thiện khung pháp lý quy định chặt chẽ hơn về lãi suất, siết chặt điều kiện hoạt động của các cơ sở cầm đồ, cho vay trực tuyến. Ngân hàng Nhà nước và các ngân hàng thương mại cần mở rộng các gói vay nhỏ, thủ tục đơn giản, lãi suất ưu đãi cho người dân và doanh nghiệp nhỏ. Đồng thời, đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục pháp luật, giúp người dân nhận diện những thủ đoạn của tín dụng đen và nâng cao ý thức phòng tránh. Đặc biệt, lực lượng công an và cơ quan chức năng cần triệt phá các đường dây, xử lý nghiêm minh các đối tượng cho vay nặng lãi và đòi nợ thuê trái pháp luật.
Theo luật sư Nguyễn Thị Hồng Minh, việc tiến hành giao dịch trong các hoạt động “tín dụng đen” thường rất kín đáo, cả người cho vay và người vay đều không muốn tiết lộ cho người khác biết. Do đó, gây khó khăn cho việc phát hiện, điều tra, xử lý của lực lượng chức năng.
Vì thế, để tránh những hậu quả, hệ lụy từ “tín dụng đen”, người dân khi thực sự có nhu cầu vay tiền làm ăn, kinh doanh, cần tìm đến những kênh cho vay chính thống như ngân hàng hoặc các quỹ tín dụng hợp pháp. Trong trường hợp không may trở thành nạn nhân của “tín dụng đen”, phải báo ngay cho lực lượng công an hoặc các cơ quan chức năng để kịp thời giải quyết.
Tín dụng đen không phải là câu chuyện mới nhưng luôn là hiểm họa rình rập trong đời sống hàng ngày. Vì vậy, mỗi người dân cần tỉnh táo, cảnh giác với những lời mời “vay nhanh – không cần thủ tục” vì đằng sau đó chắc chắn là chiếc bẫy dẫn đến hệ lụy khôn lường.
