Huy động nguồn lực tư nhân trong phát triển ngành năng lượng

Hội thảo là diễn đàn để các bên cùng đánh giá những kết quả bước đầu của chương trình hợp tác giữa Bộ Tài chính và UNOPS/ETP, đồng thời trao đổi sâu hơn về kinh nghiệm quốc tế, các mô hình tài chính mới và chiến lược huy động nguồn lực tư nhân cho ngành năng lượng - một lĩnh vực đang chứng kiến sự tham gia mạnh mẽ của các tập đoàn quốc tế, các quỹ đầu tư hạ tầng và các doanh nghiệp trong nước.

Hội thảo là diễn đàn để trao đổi sâu hơn về kinh nghiệm quốc tế, các mô hình tài chính mới và chiến lược huy động nguồn lực tư nhân cho ngành năng lượng.

Hội thảo có sự tham dự của đại diện các bộ, ban, ngành Trung ương, bao gồm: Bộ Tài chính, Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học Công nghệ Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, cùng đại diện các Tập đoàn: Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam, Tập đoàn Công nghiệp – Than khoáng sản Việt Nam; các công ty quan tâm đến chủ đề của Hội thảo như Vinenergo, Tập đoàn CIP, Huawei Việt Nam, Hitachi Energy… và các đối tác phát triển.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Lê Tuấn Anh - Phó Vụ trưởng Vụ Kinh tế - ngành (Bộ Tài chính) nhấn mạnh, Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển đổi mạnh mẽ của nền kinh tế, với tốc độ tăng trưởng GDP khả quan và nhu cầu năng lượng dự kiến tăng trung bình 8 đến 10% mỗi năm trong thập kỷ tới. Bên cạnh đó, Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/02/2020 của Bộ Chính trị về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã xác định rõ mục tiêu hiện đại hoá hệ thống năng lượng, phát triển thị trường năng lượng cạnh tranh, minh bạch, và ưu tiên huy động mọi nguồn lực xã hội cho phát triển năng lượng tái tạo đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2045.

Ông Lê Tuấn Anh - Phó vụ trưởng Vụ Kinh tế - ngành (Bộ Tài chính) phát biểu tại Hội thảo.

Song song với đó, Quy hoạch điện VIII dự báo tổng nhu cầu đầu tư cho ngành điện giai đoạn 2021 – 2030 lên tới khoảng 134 tỷ USD, trong đó nguồn vốn tư nhân được kỳ vọng sẽ chiếm tỷ trọng lớn nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển hệ thống hiện đại, linh hoạt, và phát thải thấp.

Bên cạnh đó, Việt Nam đã cam kết mạnh mẽ tại COP26 về đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2025 - một mục tiêu chiến lược đòi hỏi sự huy động quy mô lớn các nguồn lực tài chính trong và ngoài nước.

Theo ông Lê Tuấn Anh, trong bối cảnh đó, vai trò của khu vực kinh tế tư nhân trở nên vô cùng quan trọng, đặc biệt trong đầu tư vào năng lượng tái tạo, hạ tầng truyền tải, lưu trữ năng lượng và các mô hình tài chính xanh, bền vững.

"Bộ Tài chính luôn xác định trách nhiệm của mình trong việc hoàn thiện cơ chế tài chính, phát triển các công cụ huy động vốn, điều chỉnh các chính sách thuế, phí và cơ chế tín dụng nhằm tạo lập môi trường đầu tư ổn định, minh bạch và phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế", ông Lê Tuấn Anh nhấn mạnh.

Mở đường cho các quan hệ đối tác công – tư hiệu quả hơn

Đồng tình với đánh giá của đại diện lãnh đạo Bộ Tài chính, ông John Robert Cotton – Phó Giám đốc ETP/UNOPS nhấn mạnh, bối cảnh năng lượng toàn cầu đang thay đổi với tốc độ đáng kinh ngạc, cơ quan Năng lượng quốc tế ước rằng các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển sẽ cần tăng đầu tư năng lượng sạch hàng năm từ khoảng 770 tỷ USD hiện nay lên 2,2 nghìn tỷ USD vào năm 2030. Theo đó, ước tính vốn đầu tư của tư nhân phải tăng gần 7 lần, từ 135 tỷ USD lên khoảng 1,1 nghìn tỷ USD. Theo ông John Robert Cotton, những con số này cho thấy, các quốc gia cung cấp các khuôn khổ pháp lý rõ ràng, có thể thu hút được nguồn tài chính cần thiết cho quá trình chuyển đổi năng lượng của họ.

Ông John Robert Cotton – Phó Giám đốc ETP/UNOPS

Bên cạnh đó, COP30 đã có bước tiến khi cam kết tăng gấp 3 lần nguồn tài chính thích ứng toàn cầu. Tuy nhiên, hội nghị thượng đỉnh cũng đã cho thấy khoảng cách giữa nhu cầu và nguồn lực thực tế vẫn còn lớn. Ông John Robert Cotton nhận định, tại Việt Nam, Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân đã vạch ra tầm nhìn rõ ràng về một khu vực tư nhân năng động hơn và hành động nhanh chóng để cải thiện môi trường đầu tư, giảm thiểu rào cản và mở rộng cơ hội kinh tế.

"Những cải cách này gửi đi tín hiệu mạnh mẽ đến các nhà đầu tư và củng cố vai trò của khu vực kinh tế tư nhân trong toàn bộ nền kinh tế, bao gồm cả quá trình chuyển đổi năng lượng", ông John Robert Cotton đánh giá.

Bên cạnh đó, theo ông John Robert Cotton, đối với hệ thống năng lượng, động lực này là rất cần thiết. Việc đáp ứng các tham vọng của Quy hoạch điện VIII, từ việc mở rộng năng lượng tái tạo đến nâng cấp lưới điện, thúc đẩy lưu trữ và giảm thiểu phát thải carbon trong ngành công nghiệp, đòi hỏi nguồn đầu tư vượt xa khả năng tài chính công. Chính vì vậy, ETP đã phối hợp với Bộ Tài chính tìm hiểu các công cụ hỗ trợ tiếp cận vốn và xác định các chiến lược mở đường cho các quan hệ đối tác công – tư hiệu quả hơn, các cấu trúc tài chính hỗn hợp và các kênh đầu tư có khả năng huy động vốn tư nhân quy mô lớn hơn.

Tại Hội thảo các chuyên gia đầu ngành đã chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, phân tích khung pháp lý tài chính hiện hành, đánh giá các thách thức tồn tại và đề xuất các mô hình tài chính sáng tạo nhằm thúc đẩy sự tham gia mạnh mẽ hơn nữa của khu vực tư nhân vào quá trình chuyển dịch năng lượng của Việt Nam. Từ đó, có những đóng góp thiết thực vào việc định hình các cơ chế chính sách mới, tháo gỡ các rào cản và tạo thêm động lực phát triển cho thị trường năng lượng của Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu đầu tư hạ tầng năng lượng ngày càng lớn.