Tháo gỡ "nút thắt" nhà ở xã hội

Khả năng hoàn thành chỉ tiêu là rất thấp

“Làm công nhân ở khu chế xuất, sống trong căn phòng trọ 10 - 16m², ước mơ lớn nhất là có căn nhà nhỏ để ổn định cuộc sống”- là chia sẻ của một số công nhân, người có thu nhập thấp đang sinh sống và làm việc tại TP. Hồ Chí Minh. Đây không chỉ là mong muốn, mà còn là nỗi lo của họ khi vẫn đang phải sống ở những nơi chật chội, chưa tiếp cận được với nhà ở xã hội có mức giá phù hợp để an cư lạc nghiệp. 

Theo dự báo, trong 5 năm tới dân số của TP. Hồ Chí Minh sẽ tăng thêm khoảng 1 triệu người, kéo theo nhu cầu về nhà ở cũng tăng lên. Để đáp ứng nhu cầu, TP. Hồ Chí Minh đặt mục tiêu giai đoạn 2021 - 2025 phát triển khoảng 2,5 triệu mét vuông sàn xây dựng, tương đương khoảng 35.000 căn hộ. Tuy nhiên, tương tự Hà Nội và nhiều tỉnh, thành phố khác; việc triển khai, thực hiện các dự án nhà ở xã hội trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh thực tế đang vướng rất nhiều rào cản, rất khó hoàn thành mục tiêu đề ra. Với những vướng mắc hiện tại và nhất là thời gian cũng không phải quá dài, khả năng hoàn thành mục tiêu là rất bấp bênh.

Theo Báo cáo kết quả giám sát việc triển khai, thực hiện các dự án nhà ở xã hội trên địa bàn giai đoạn 2016 - 2025 của Đoàn giám sát HĐND Thành phố tại Kỳ họp thứ 13 HĐND TP. Hồ Chí Minh, khả năng hoàn thành chỉ tiêu là rất thấp, khó khả thi. Trưởng ban Đô thị HĐND TP. Hồ Chí Minh Nguyễn Thị Thanh Vân cho biết, trong giai đoạn 2016 - 2020, Thành phố chỉ có 19/93 dự án hoàn thành (21,5%). Giai đoạn 2021 - 2025 chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội là khoảng 2,5 triệu mét vuông sàn, song tính đến hết quý III.2023 toàn Thành phố mới chỉ có 2/91 dự án hoàn thành, với 623 căn (2,39%). Có 7 dự án nhà ở xã hội và nhà lưu trú công nhân đang thi công với quy mô gần 5.000 căn; 82 dự án đang được thống kê để theo dõi trong kế hoạch phát triển nhà ở xã hội.

Trước thực tế này, TP. Hồ Chí Minh đã điều chỉnh hạ chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội trong giai đoạn 2021 - 2025 từ 2,5 triệu mét vuông sàn xuống còn 1,15 triệu mét vuông sàn, tương đương khoảng 12.000 căn với tổng mức đầu tư khoảng 11.500 tỷ đồng, tức là chỉ đạt tỷ lệ 46% so với chỉ tiêu của Nghị quyết 30 của HĐND Thành phố. Tuy vậy, nhiều ý kiến cũng bày tỏ vẫn rất khó để bảo đảm hoàn thành chỉ tiêu đề ra.

Cùng với đó, quá trình triển khai các dự án nhà ở xã hội trên thực tế còn nhiều vấn đề bất cập, vướng mắc như công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng của một số dự án rất khó khăn, tiến độ thực hiện chậm, thậm chí không thực hiện được... Chưa kể, những khó khăn từ pháp lý, nguồn vốn và các thủ tục hành chính khiến doanh nghiệp đầu tư gần như muốn bỏ cuộc. Diễn biến này khiến cho bài toán an cư của nhiều người đã khó càng thêm khó.

5 nhóm vấn đề vướng mắc cần tháo gỡ

Theo lãnh đạo TP. Hồ Chí Minh, kết quả phát triển nhà ở xã hội thời gian qua dù chưa thể đáp ứng hết nhu cầu rất lớn về nhà ở của các nhóm đối tượng có nhu cầu, nhưng đã giải quyết một phần nhu cầu nhà ở của một bộ phận người thu nhập thấp và cán bộ công chức, viên chức có khó khăn về nhà ở trên địa bàn Thành phố. Tuy nhiên, cũng phải thẳng thắn nhìn nhận là quá trình triển khai các dự án nhà ở xã hội còn nhiều vấn đề bất cập, vướng mắc cần tháo gỡ.

Để hoàn thành mục tiêu giai đoạn 2021 - 2030 phát triển thêm 107,5 triệu mét vuông nhà ở, các giải pháp để nhanh chóng tháo gỡ khó khăn là điều cấp thiết. Trước mắt, xác định để hoàn thành chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội cho cả giai đoạn 2021 - 2025, dù có điều chỉnh 1 phần chỉ tiêu là thách thức không nhỏ, TP. Hồ Chí Minh đã và đang dồn lực trong điều chỉnh quy hoạch chung cũng như các cơ chế đặc thù của Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hồ Chí Minh. Bởi, quy trình triển khai dự án nhà ở xã hội thời gian qua vướng ngay khâu đầu tiên là quy hoạch. Nói cách khác, từng bước hiện thực hóa Nghị quyết số 98/2023/QH15 với các cơ chế đặc thù được kỳ vọng sẽ tháo gỡ "nút thắt" mang tên nhà ở cho người thu nhập thấp.

TP. Hồ Chí Minh cũng xác định 5 nhóm vấn đề vướng mắc cần giải quyết. Cụ thể, khó khăn của các dự án nhà ở xã hội; trình tự thủ tục thực hiện quy trình đầu tư xây dựng nhà ở xã hội; quy trình xác nhận hoàn thành nghĩa vụ nhà ở xã hội trong dự án nhà ở thương mại có quy mô sử dụng đất dưới 10ha; thúc đẩy đầu tư công các dự án nhà ở xã hội bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước; phân công trách nhiệm theo dõi, giải quyết thủ tục đầu tư các dự án nhà ở xã hội cho các cơ quan, đơn vị có liên quan.

Nhằm đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, UBND TP. Hồ Chí Minh cũng đã giao nhiệm vụ cụ thể cho từng sở, ngành và các cơ quan liên quan giải quyết hồ sơ thủ tục hành chính, các vấn đề khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện.