Hiểu đúng cách tính thuế theo biểu thuế thu nhập cá nhân

Biểu thuế mới đơn giản hơn

Theo chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Chính phủ đã trình Dự án Luật Thuế TNCN sửa đổi để Quốc hội xem xét, cho ý kiến. Đây là một dự án luật quan trọng, có phạm vi sửa đổi toàn diện, với 35 điều được điều chỉnh, bổ sung và sẽ thay thế hoàn toàn Luật Thuế TNCN hiện hành khi được thông qua và có hiệu lực.

Một trong những nội dung cốt lõi được Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi là biểu thuế lũy tiến từng phần, nhằm đơn giản hóa, dễ hiểu hơn cho người nộp thuế, đồng thời phản ánh đúng bản chất công bằng trong điều tiết thu nhập. Cụ thể, dự thảo Luật cơ cấu lại "Biểu thuế lũy tiến từng phần áp dụng đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công" để đơn giản hóa biểu thuế và điều tiết thu nhập cho phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội theo hướng giảm số bậc thuế từ 7 bậc thành 5 bậc và nới rộng khoảng cách giữa các bậc tương ứng với các mức thuế suất là 5%, 15%, 25%, 30%, 35%.

Trong 2 phương án đề xuất, đa số các ý kiến đều đồng tình theo Phương án 2 và Chính phủ đã trình Quốc hội theo phương án này. Theo đó, khoảng cách giữa các bậc thuế được giãn và tăng dần đều 10, 20, 30, 40 triệu đồng; bậc thuế suất thấp nhất vẫn giữ ở mức 5% và bậc thuế suất cuối cùng là 35% áp dụng đối với phần thu nhập tính thuế trên 100 triệu đồng/tháng.

Cụ thể:

- Bậc 1: Thu nhập tính thuế từ 5 triệu đến 10 triệu đồng/tháng, áp dụng thuế suất 5%.

- Bậc 2: Từ trên 10 triệu đến 30 triệu đồng/tháng, thuế suất 15%.

- Bậc 3: Từ trên 30 triệu đến 60 triệu đồng/tháng, thuế suất 25%.

- Bậc 4: Từ trên 60 triệu đến 100 triệu đồng/tháng, thuế suất 30%.

- Bậc 5: Phần thu nhập trên 100 triệu đồng/tháng, thuế suất 35%.

Việc điều chỉnh này không chỉ làm biểu thuế trở nên gọn, dễ áp dụng, mà còn giảm nghĩa vụ thuế cho hầu hết các cá nhân có thu nhập chịu thuế, nhờ mở rộng ngưỡng chịu thuế ở từng bậc. Đồng thời, người nộp thuế dễ dàng tự tính toán, theo dõi và đối chiếu nghĩa vụ của mình, thay vì phải dựa nhiều vào cơ quan thuế như trước.

Đáng chú ý, biểu thuế này áp dụng theo nguyên tắc “lũy tiến từng phần”, tức là chỉ phần thu nhập nằm trong từng bậc mới bị tính theo thuế suất tương ứng, chứ không phải toàn bộ thu nhập đều chịu thuế ở mức cao nhất giống như nhiều ý kiến đang có thời gian gần đây trên mạng. Đây cũng chính là điểm thường bị hiểu nhầm trong xã hội, dẫn đến lo ngại rằng người có thu nhập cao sẽ phải nộp 35% trên toàn bộ thu nhập, trong khi thực tế, chỉ phần vượt trên 100 triệu đồng/tháng mới bị tính ở mức này.

Thu nhập 100 triệu đồng/đồng chưa phải chịu thuế suất 35%

Để bảo đảm công bằng và phù hợp với mức sống hiện nay, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thống nhất nâng mức giảm trừ gia cảnh khi tính thuế TNCN, lên 15,5 triệu đồng/tháng cho bản thân người nộp thuế và 6,2 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc. Mức giảm trừ mới này giúp mở rộng diện người dân không phải nộp thuế và giảm gánh nặng thuế cho phần lớn người làm công ăn lương.

Cùng với đó, theo quy định của Luật Thuế TNCN thì phần thu nhập từ tiền lương, tiền công cá nhân nhận được (không bao gồm các khoản phụ cấp, trợ cấp theo quy định) và sẽ được trừ các khoản bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp (tổng 3 khoản là 10,5% trên số tiền lương hàng tháng), bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp đối với một số ngành nghề phải tham gia bảo hiểm bắt buộc, trừ đi mức giảm trừ gia cảnh (15,5 triệu đồng/người/tháng và 6,2 triệu đồng/người/tháng đối với mỗi người phụ thuộc (nếu có) và trừ đi các khoản đóng góp từ thiện, nhân đạo theo quy định… số còn lại mới là thu nhập tính thuế để áp vào Biểu thuế từng phần.

Trường hợp cá nhân có thu nhập 100 triệu đồng (không có người phụ thuộc) thì thu nhập tính thuế để áp vào Biểu thuế là 79.062.000 đồng (100 triệu đồng – 4.446.000 đồng (bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội) – 992.000 đồng (bảo hiểm thất nghiệp) – 15.500.000 đồng (Giảm trừ bản thân). Nếu tính theo Biểu thuế tại dự thảo Luật thì số thuế phải nộp là 10 triệu x 5% + 20 triệu x 15% + 30 triệu x25% +19.062 triệu x 30% = 16.718.600 đồng (chiếm tỷ lệ 16,72% trên tổng thu nhập của cá nhân).

Trong khi đó, nếu tính theo Biểu thuế hiện hành thì số thuế phải nộp là = 5.000.000 x 5% + 5.000.000 x 10% + 8.000.000 * 15% +14.000.000 *20% + 20.000.000 *25% + 27.062.000 *30% = 17.868.000 triệu đồng (chiếm tỷ lệ 17,87% trên tổng thu nhập của cá nhân). Trong trường hợp cá nhân có người phụ thuộc thì thu nhập chịu thuế sẽ tiếp tục thu hẹp hơn.

Như vậy, có thể thấy thuế suất 35% không áp dụng cho toàn bộ thu nhập, mà chỉ dành cho phần thu nhập vượt trên 100 triệu đồng. Nói cách khách, người có thu nhập 100 triệu đồng/tháng thì chưa phải chịu thuế suất 35%.

Với cùng mức giảm trừ gia cảnh và các khoản bảo hiểm bắt buộc thì với  khung thuế suất tại dự thảo Luật cho thấy mức độ điều tiết vào ngân sách nhà nước đã giảm hơn so với hiện hành. Cách tính này đảm bảo tính lũy tiến, công bằng và hợp lý, giúp điều tiết thu nhập nhưng vẫn duy trì động lực làm việc, không tạo áp lực cho người nộp thuế.

Theo Bộ Tài chính, việc sửa đổi biểu thuế lần này không chỉ nhằm giảm bớt gánh nặng thuế cho người dân, mà còn hướng đến sự hài hòa giữa lợi ích của người nộp thuế và ngân sách nhà nước, phù hợp với mức thu nhập bình quân, giá cả sinh hoạt hiện nay và thông lệ quốc tế.

Khi Luật được ban hành và đi vào thực thi, dự kiến sẽ góp phần quan trọng trong việc tăng tính minh bạch, đơn giản, công bằng của chính sách thuế thu nhập cá nhân, đồng thời tạo động lực phát triển kinh tế – xã hội bền vững.