Chính phủ phê duyệt Đề án Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam

Theo tinh thần Quyết định số 2014/QĐ-TTg, việc nâng hạng TTCK phải được tiến hành đồng bộ và toàn diện, gắn liền với mục tiêu phát triển thị trường vốn, phù hợp định hướng kinh tế - xã hội và chiến lược nâng cao xếp hạng tín nhiệm quốc gia. Mọi giải pháp đều phải đảm bảo giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, an toàn hệ thống tài chính quốc gia.

Đề án đặt mục tiêu ngắn hạn là đáp ứng tiêu chí nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp của FTSE Russell ngay trong năm 2025 và duy trì vị thế. Về dài hạn, Việt Nam hướng tới mục tiêu trở thành thị trường mới nổi theo phân loại của MSCI và tiến tới nhóm mới nổi bậc cao của FTSE Russell vào năm 2030.

Gỡ điểm nghẽn, tăng tính minh bạch

Trong giai đoạn ngắn hạn, Đề án tập trung tháo gỡ những vướng mắc then chốt để đáp ứng yêu cầu nâng hạng. Trước hết, cơ chế “ứng trước tiền mua chứng khoán” đối với nhà đầu tư nước ngoài sẽ được xử lý, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho giao dịch trong khi cơ chế Đối tác bù trừ trung tâm (CCP) chưa triển khai.

Cùng với đó, Chính phủ chỉ đạo minh bạch hóa quy định về tỷ lệ sở hữu nước ngoài, đảm bảo quyền tiếp cận thông tin bình đẳng. Các thủ tục đăng ký, mở tài khoản vốn đầu tư gián tiếp được đơn giản hóa để giảm bớt rào cản hành chính, tăng tính thân thiện của thị trường đối với dòng vốn ngoại.

Các giải pháp kỹ thuật cũng được chú trọng, bao gồm: Triển khai cơ chế tài khoản giao dịch tổng (OTA); Tăng cường hệ thống thông tin giữa ngân hàng lưu ký và công ty chứng khoán phục vụ cho hoạt động giao dịch chứng khoán của nhà đầu tư (STP); đồng thời, nâng cấp hạ tầng giao dịch - thanh toán để đáp ứng khối lượng giao dịch lớn. Ngân hàng Nhà nước (NHNN) được giao phối hợp chặt chẽ trong việc ổn định thị trường ngoại hối, hạn chế rủi ro từ biến động dòng vốn.

Một trong những trụ cột quan trọng là nâng cao năng lực giám sát. Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) phải được củng cố cả về nhân sự và công nghệ, đồng thời tăng cường phối hợp liên ngành với NHNN và Bộ Công an nhằm phòng ngừa tội phạm tài chính, bảo đảm an ninh và an toàn hệ thống.

Hiện đại hóa hạ tầng, đa dạng hóa sản phẩm và nhà đầu tư

Đối với mục tiêu dài hạn, Quyết định số 2014/QĐ-TTg nhấn mạnh cải cách thể chế và phát triển hạ tầng đồng bộ. Một trong những định hướng quan trọng là rà soát và điều chỉnh quy định pháp luật để tăng tỷ lệ sở hữu nước ngoài, loại bỏ những ngành nghề không cần thiết phải hạn chế. Cùng với đó, hệ thống bù trừ, thanh toán hiện đại theo cơ chế CCP sẽ được triển khai, làm nền tảng cho các nghiệp vụ tiên tiến như vay - cho vay chứng khoán, bán khống có kiểm soát, giao dịch trong ngày.

Bên cạnh việc phát triển hạ tầng, chính sách vĩ mô về tài khóa và tiền tệ sẽ được điều phối chặt chẽ để giữ ổn định kinh tế. Thị trường ngoại hối cũng sẽ được mở rộng, cho phép triển khai các công cụ phòng ngừa rủi ro cho nhà đầu tư.

Đề án đặt trọng tâm vào nâng cao tính thanh khoản và minh bạch. Các loại lệnh và cơ chế giao dịch mới sẽ được áp dụng, hệ thống tạo lập thị trường theo thông lệ quốc tế được hình thành. Đồng thời, chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS) và nguyên tắc quản trị công ty OECD sẽ từng bước được triển khai, trước tiên đối với các doanh nghiệp niêm yết quy mô lớn.

Cơ cấu nhà đầu tư sẽ được tái thiết theo hướng chuyên nghiệp và cân bằng hơn. Nhà đầu tư cá nhân được khuyến khích tham gia gián tiếp thông qua các quỹ đầu tư chứng khoán, từ đó gia tăng vai trò của nhà đầu tư tổ chức.

Song song với đó, Chính phủ cũng sẽ đa dạng hóa cơ sở hàng hóa cho thị trường: Nghiên cứu triển khai các sản phẩm mới như trái phiếu cho phát triển cơ sở hạ tầng, trái phiếu xanh, hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai mới, các loại sản phẩm cấu trúc, các loại chứng chỉ lưu ký, các loại chứng chỉ quỹ đầu tư chứng khoán mới, các công cụ tài chính xanh... phù hợp với trình độ phát triển của thị trường

Bộ Tài chính làm đầu mối chủ trì

Để hiện thực hóa các mục tiêu, Chính phủ giao Bộ Tài chính làm đầu mối chủ trì, xây dựng kế hoạch triển khai, giám sát và báo cáo Thủ tướng Chính phủ: Thường xuyên nắm bắt kiến nghị, ghi nhận và có giải pháp tháo gỡ các khó khăn liên quan đến lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán của nhà đầu tư nước ngoài khi đầu tư tại Việt Nam. Thực hiện các chương trình xúc tiến đầu tư nhằm tăng cường hình ảnh của thị trường chứng khoán Việt Nam với cộng đồng đầu tư toàn cầu, các nhà đầu tư tổ chức lớn trên thế giới. Tranh thủ sự ủng hộ của nhà đầu tư nước ngoài về mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán của Việt Nam.

Bộ Tài chính sẽ phối hợp chặt chẽ với NHNN trong giám sát dòng vốn, xử lý các vướng mắc pháp lý và đẩy mạnh xúc tiến đầu tư. Đồng thời, công tác truyền thông sẽ được tăng cường nhằm quảng bá hình ảnh TTCK Việt Nam tới cộng đồng nhà đầu tư toàn cầu.

NHNN có trách nhiệm hoàn thiện cơ sở pháp lý để các ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài tham gia dịch vụ bù trừ thanh toán, đồng thời xây dựng biện pháp ổn định thị trường ngoại hối. Bộ Công an sẽ phối hợp giám sát, phòng ngừa rủi ro rửa tiền, tội phạm mạng và tội phạm xuyên biên giới liên quan đến TTCK. Các bộ, ngành khác và chính quyền địa phương sẽ triển khai nhiệm vụ theo chức năng, bảo đảm tính đồng bộ trong toàn hệ thống.

Kinh phí thực hiện Đề án được bố trí từ ngân sách nhà nước, đồng thời huy động tối đa nguồn lực xã hội hóa và các nguồn vốn hợp pháp khác.

Sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành cùng sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp và nhà đầu tư được kỳ vọng sẽ giúp TTCK Việt Nam sớm đạt mục tiêu ngắn hạn trong năm 2025, tạo nền tảng vững chắc để hướng tới mốc 2030, gia nhập “câu lạc bộ” các thị trường mới nổi đầy đủ, hiện đại và bền vững.