Quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ozone

Sự kiện do Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Tài nguyên và Môi trường) tổ chức theo hình thức trực tiếp và trực tuyến tại Hà Nội ngày 10/12.

*Tham gia có trách nhiệm các cam kết quốc tế

Theo Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu Nguyễn Tuấn Quang, hoạt động bảo vệ tầng ozone có ý nghĩa quan trọng trong sản xuất, sinh hoạt của con người trên toàn hành tinh. Nhận thức rõ điều này, Việt Nam đã sớm phê chuẩn tham gia Công ước Vienna về bảo vệ tầng ozone, Nghị định thư Montreal về các chất làm suy giảm tầng ozone từ năm 1994. Với vai trò là cơ quan đầu mối quốc gia về bảo vệ tầng ozone, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, cơ quan, tổ chức từng bước hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật và tích cực triển khai hoạt động quản lý, loại trừ chất làm suy giảm tầng ozone bảo đảm thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của quốc gia thành viên với Nghị định thư Montreal.

Việt Nam đã đạt được nhiều thành quả về quản lý, loại trừ các chất được kiểm soát theo lộ trình cam kết với quốc tế. Đó là hoàn thành loại trừ tiêu thụ hoàn toàn các chất CFC, Halon và CTC; chất Methyl bromide được quản lý, kiểm soát, chỉ nhập khẩu cho mục đích khử trùng và kiểm dịch hàng hóa; chất HCFC được quản lý, loại trừ theo lộ trình từ năm 2013, tiến tới loại trừ hoàn toàn các chất này từ 1/1/2040. Đặc biệt, năm 2019, Việt Nam phê chuẩn tham gia Bản sửa đổi, bổ sung Kigali thuộc Nghị định thư Montreal nhằm mục tiêu không tăng lượng tiêu thụ các chất HFC theo lộ trình từ năm 2024, tiến tới giảm 80% lượng tiêu thụ từ năm 2045.

Năm 2024 đánh dấu mốc 30 năm Việt Nam tham gia Công ước Vienna, Nghị định thư Montreal. Theo thống kê, đánh giá của Ban Thư ký Ozone công bố tại kỳ họp tháng 7/2024, Việt Nam đã loại trừ tiêu thụ 220 triệu tấn carbon thông qua hoạt động loại trừ các chất được kiểm soát kể từ năm 1994 đến nay. Việt Nam được quốc tế đánh giá là thành viên tích cực, có trách nhiệm cao; nỗ lực thực hiện nhiệm vụ, giải pháp và đạt được nhiều kết quả quan trọng trong quản lý, loại trừ các chất được kiểm soát. Việt Nam cũng đã tham gia Liên minh Tăng cường hiệu quả làm mát do Chương trình Môi trường Liên hợp quốc khởi xướng, Sáng kiến về quản lý vòng đời các chất Fluorocarbon do Nhật Bản khởi xướng và tham gia Cam kết làm mát toàn cầu để cùng cộng đồng quốc tế thực hiện mục tiêu giảm phát thải toàn cầu trong hoạt động làm mát ở  tất cả các lĩnh vực đạt ít nhất 68% vào năm 2050 so với năm 2022 để giữ mức tăng nhiệt độ ở ngưỡng 1,5 độ C.

*Hành động mạnh mẽ bảo vệ tầng ozone

Ngay sau khi tham gia Công ước và Nghị định thư, Việt Nam đã ban hành Chương trình quốc gia loại trừ dần các chất làm suy giảm tầng ozone năm 1995 và thành lập Văn phòng Chương trình quốc gia để điều phối, triển khai các hoạt động loại trừ các chất được kiểm soát theo Nghị định thư Montreal từ năm 1996.

Triển khai nội dung về bảo vệ tầng ozone quy định tại Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, Nghị định số 06/2022/NĐ-CP ngày 7/1/2022 của Chính phủ quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozone, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã chủ trì xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ozone, chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát tại Quyết định số 496/QĐ-TTg ngày 11/6/2024. Kế hoạch tích hợp toàn diện các yêu cầu quản lý mới để thực hiện đồng bộ các cam kết quốc tế, sáng kiến ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ tầng ozone và làm mát bền vững mà Việt Nam đã tham gia.

Cụ thể, về quản lý, loại trừ các chất được kiểm soát, Việt Nam thực hiện tốt cam kết không sản xuất, nhập khẩu, tạm nhập, tái xuất và tiêu thụ các chất và sản phẩm, thiết bị có chứa hoặc sản xuất từ các chất đã loại trừ hoàn toàn. Đồng thời loại trừ, giảm dần tiêu thụ các chất được kiểm soát theo lộ trình quy định. Sản phẩm, thiết bị sử dụng các chất HCFC và HFC theo giá trị tiềm năng làm nóng lên toàn cầu được quản lý, giảm theo lộ trình cùng với việc cải thiện hiệu suất năng lượng trung bình của thiết bị sản xuất và nhập khẩu sử dụng chất được kiểm soát. Kỹ thuật viên thực hiện hoạt động lắp đặt, vận hành, bảo dưỡng sản phẩm, thiết bị có chứa các chất được kiểm soát có văn bằng, chứng chỉ, chứng nhận phù hợp; các chất được kiểm soát được thu gom, lưu giữ, vận chuyển, tái sử dụng và tái chế đáp ứng yêu cầu kỹ thuật hoặc xử lý để tiêu hủy nếu không đáp ứng yêu cầu kỹ thuật.

Bên cạnh đó, các yêu cầu về giảm hiệu ứng đảo nhiệt đô thị và chống chịu với nắng nóng cực đoan được nghiên cứu, lồng ghép trong chương trình phát triển đô thị cấp quốc gia, cấp tỉnh, kế hoạch, quy hoạch của quốc gia và từng địa phương; từng bước cải thiện tiêu chuẩn kỹ thuật trong thiết kế, xây dựng và vận hành công trình đáp ứng mức cân bằng về năng lượng, đạt tiêu chí công nhận công trình xanh. Các bên liên quan triển khai giải pháp làm mát bền vững tại đô thị đặc biệt, đô thị loại I và loại II; phổ biến và nhân rộng  mô hình kinh doanh dịch vụ làm mát tại khu đô thị, khu dân cư, tòa nhà văn phòng, thương mại và công trình công cộng.

Các diễn giả đến từ Hội Khoa học kỹ thuật lạnh và điều hòa không khí Việt Nam chia sẻ công nghệ chuyển đổi hướng đến sử dụng chất có tiềm năng làm nóng lên toàn cầu thấp hoặc bằng “0”; đại diện Cục Chuyển đổi số và Thông tin dữ liệu tài nguyên môi trường hướng dẫn đăng ký và báo cáo tình hình sử dụng chất được kiểm soát trên Cổng dịch vụ công trực tuyến của Bộ Tài nguyên và Môi trường; đại diện Tổng Cục Hải quan cung cấp thông tin tra cứu mã số hồ sơ và khi báo hồ sơ xuất nhập khẩu các chất và thiết bị, sản phẩm có chứa chất được kiểm soát.../.

Hoàng Vân