Lo miễn giấy phép xây dựng, công trình dựng xong mới phát hiện có sai phạm

Quy định rõ trách nhiệm của cấp xã trong kiểm tra, xử lý vi phạm xây dựng

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn TP Hải Phòng) nhận định, quy định như dự thảo luật phù hợp với mục tiêu cải cách, cắt giảm các thủ tục hành chính, giảm thời gian, chi phí thực hiện các thủ tục cho người dân, doanh nghiệp.

Song đại biểu Nga chỉ ra thực tế nhiều năm qua tình trạng xây dựng không phép, sai phép, lấn chiếm vỉa hè, đất công, xây vượt tầng, thay đổi công năng… diễn ra ở nhiều nơi.

“Nhiều công trình không được phát hiện từ sớm, chỉ khi công trình đã xây gần xong hoặc hoàn thiện mới bị phát hiện và xử lý”, đại biểu đoàn TP Hải Phòng nói.

Trước thực trạng như vậy, bà Nga lo ngại, khi đội ngũ cán bộ chuyên môn về xây dựng ở cấp xã rất mỏng, phần lớn là kiêm nhiệm thì không có đủ lực lượng để thực hiện giám sát, phát hiện kịp thời vi phạm. Ở một số địa phương còn thiếu cán bộ có chuyên môn sâu về xây dựng.

“Điều đó dẫn tới những khó khăn trong việc thực hiện kiểm tra, giám sát các công trình xây dựng trên thực tế”, theo lời bà Nga.

Vì vậy, song song với việc cắt giảm khâu “tiền kiểm”, miễn giấy phép xây dựng với một số công trình xây dựng, bà Nga cho rằng, cần bổ sung các cơ chế tăng cường “hậu kiểm” để phát hiện và xử lý các sai phạm về xây dựng kịp thời.

Đại biểu đồng thời đề nghị quy định rõ trách nhiệm của UBND cấp xã trong việc kiểm tra, phát hiện và xử lý vi phạm các quy định xây dựng ngay từ giai đoạn đầu.

“Cần bổ sung chế tài xử lý trách nhiệm người đứng đầu nếu không phát hiện hoặc không xử lý kịp thời các sai phạm về công trình xây dựng”, bà Nga nhấn mạnh và đề nghị nghiên cứu bố trí lực lượng hỗ trợ quản lý xây dựng ở cấp cơ sở… để khâu “hậu kiểm” thực sự kịp thời và đạt hiệu quả.

Đề xuất trên, theo bà Nga, để tránh tình trạng mở cơ chế “hậu kiểm” nhưng không có đủ nguồn nhân lực, con người để thực hiện “hậu kiểm”.

Phải kiểm tra hậu kiểm từng phần để không xây dựng sai quy định

Chung mối quan tâm, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) cũng nêu thực tế đã diễn ra nhiều câu chuyện liên quan đến cấp hay không cấp giấy xây dựng, chuyển từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”.

Ông dẫn ví dụ vụ việc xây dựng nhà trên đất hàng xóm ở Hải Phòng hay mới đây là ở TP HCM, Ban Nội chính Thành ủy đã chuyển đơn vụ phản ánh xây nhầm nhà trên đất nông nghiệp sang Công an TP HCM.

Từ thực tế đó, đại biểu đoàn Đồng Tháp cho rằng, trách nhiệm của chính quyền rất quan trọng, để tránh công trình hoàn thành xong rồi mới “hậu kiểm”, xảy ra tranh chấp, gây tốn kém tiền của người dân.

“Như vụ ở Hải Phòng, nghe trung gian chỉ đất rồi xây nhầm nhà trên đất của người khác. Nếu tiền kiểm, cán bộ địa chính xuống chỉ vị trí cho chủ nhà xây dựng sẽ không có vụ nhầm này”, ông Hòa nói.

Nhấn mạnh ủng hộ “hậu kiểm”, song ông Hòa cho rằng phải “hậu kiểm” từng phần, từng công trình trong quá trình thi công. Bên cạnh đó, đơn vị quản lý và cơ quan quản lý Nhà nước về xây dựng phải kiểm tra thường xuyên trong vấn đề hậu kiểm để cá nhân, tổ chức không xây dựng sai quy định, hạn chế thiệt hại thấp nhất.

Góp ý vào định hướng sửa đổi Luật Xây dựng, đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) nhấn mạnh quy định Nhà đầu tư phải chịu trách nhiệm cuối cùng với chất lượng khảo sát, thiết kế, thẩm tra và an toàn công trình.

Ban Quản lý dự án, theo ông Đồng, phải có chứng chỉ năng lực, đủ nhân sự và bị thu hồi quyền quản lý nếu để xảy ra sai phạm.

Đại biểu đoàn Quảng Trị đặc biệt nhấn mạnh trách nhiệm cá nhân phải rõ ràng theo hướng ai ký khảo sát sẽ chịu trách nhiệm số liệu, ai thiết kế chịu trách nhiệm phương án, ai thẩm tra chịu trách nhiệm nội dung và ai phê duyệt chịu trách nhiệm cuối cùng.

Ông lưu ý thêm hồ sơ phải được lưu trữ tối thiểu 15-20 năm hoặc lưu trữ điện tử để thuận tiện kiểm tra, truy xuất.

Đại biểu cũng góp ý cần cắt giảm tối đa thủ tục không cần thiết, hợp nhất thủ tục trùng lặp; rút ngắn thời gian xử lý, giảm chi phí tuân thủ, tăng minh bạch và nâng cao trách nhiệm giải trình.