Vinafood 1: Hiệu quả sử dụng vốn thấp, thu nhập lãnh đạo nhảy vọt, lương người lao động 1 triệu đồng/tháng?

Trụ sở chính của Vinafood 1 tại số 6 Ngô Quyền, Hoàn Kiếm, Hà Nội. Ảnh: Vinafood 1.

Vinafood 1 có hiệu quả sử dụng vốn thua lãi suất tiết kiệm

Tổng Công ty Lương thực miền Bắc (Vinafood 1) là một trong những ông lớn ngành lương thực. Vinafood 1 thậm chí còn có quy mô vượt trội so với Vinafood 2. Vinafood 1 là doanh nghiệp Nhà nước hạng đặc biệt.

Tổng Công ty có nhiệm vụ quản lý, tổ chức sản xuất kinh doanh các mặt hàng lương thực, nông sản và chịu trách nhiệm trước Chính phủ trong việc đảm bảo an ninh lương thực quốc gia. Dù vậy, Vinafood 1 vẫn có nhiệm vụ “đảm bảo đúng quy định và nâng cao hiệu quả vốn nhà nước, vốn doanh nghiệp”.

Cụ thể, tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2023 và triển khai nhiệm vụ năm 2024 của Vinafood 1 diễn ra hồi cuối năm 2023, Phó Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp (UBQLV) Đỗ Hữu Huy khẳng định Vinafood 1 cần tăng cường kiểm tra, giám sát toàn diện việc quản lý sử dụng vốn, tài sản, mua bán hàng hóa, khai thác, sử dụng đất đai, cơ sở vật chất tại các đơn vị thành viên, đảm bảo đúng quy định và nâng cao hiệu quả vốn Nhà nước, vốn doanh nghiệp.

Tuy nhiên, trên thực tế, suốt thời gian dài qua, hiệu quả sử dụng vốn tại Vinafood 1 là rất thấp, thấp hơn cả lãi suất tiết kiệm.

Theo báo cáo tài chính hợp nhất 6 tháng đầu năm 2024, Vinafood 1 ghi nhận doanh thu cải thiện đáng kể. Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ nửa đầu năm 2024 của ông lớn ngành lương thực đạt 12.470 tỷ đồng, tăng 4.155 tỷ đồng, tương đương 50% so với cùng kỳ năm trước.

Lợi nhuận sau thuế cũng có bước tiến vượt bậc khi tăng 70,7 tỷ đồng, tương đương 93,4% lên 146 tỷ đồng. Tuy nhiên, khoản lãi này vẫn khiêm tốn hơn rất nhiều so với con số 7.724 tỷ đồng vốn chủ sở hữu.

Hay nói cách khác, tỷ suất lợi nhuận sau thuế/vốn chủ sở hữu (ROE) 6 tháng đầu năm 2024 của Vinafood 1 chỉ là 1,9%. Trong khi đó, lãi suất tiết kiệm 6 tháng tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) là 2,9%. Tại các ngân hàng thương mại, con số này cao hơn rất nhiều như: 4,2%/năm tại PVComBank, 5% tại HDBank, 5,45%/năm tại NCB,…

Đây không phải lần đầu tiên ROE của ông lớn quốc doanh này đứng ở mức rất thấp. Trước đó, ROE của Vinafood 1 (công ty mẹ) chỉ là 3,3% (năm 2023), 3,1% (năm 2022), ROE của Vinafood 1 (hợp nhất) là 3,6% (năm 2021) và 4,1% (năm 2020),…

Lương lãnh đạo tăng vọt

Bên cạnh hiệu quả sử dụng vốn rất thấp, Vinafood 1 còn gây chú ý khi từng bị tố trả lương cao đến “phản cảm”.

Trong phiên họp Quốc hội diễn ra hồi tháng 5/2013, có đại biểu Quốc hội đã đã phản ứng trước mức lương bình quân “khủng” của lãnh đạo 2 tổng công ty lương thực được công bố trong báo cáo kiểm toán. Một trong số đó là của Vinafood 1.

Cụ thể, thu nhập bình quân của lãnh đạo Vinafood 1 là 56,5 triệu đồng/người/tháng (tương đương 678 triệu đồng/người/năm); của khối văn phòng là 28,4 triệu đồng/người/tháng (tương đương 340,8 triệu đồng/người/năm).

Trong khi đó, GDP bình quân đầu người của Việt Nam năm 2012 là 1.540 USD (tương đương 32,1 triệu đồng tính theo tỷ giá cuối năm 2012).

Mức lương “khủng” được hé lộ trong bối cảnh Vinafood 1 bị kiểm toán chỉ ra nhiều vấn đề như đầu tư 118,53 tỷ đồng phải trích lập dự phòng 42,23 tỷ đồng; cho một số công ty ứng trước 90% giá trị hợp đồng, nhưng khách hàng chưa hoặc không giao hàng; Nợ phải trả trên tổng nguồn vốn là 68%,…

Kể từ đó, bên cạnh kết quả kinh doanh, thu nhập của lãnh đạo Vinafood 1 luôn là chủ đề được dư luận quan tâm. Theo ghi nhận của Báo Thanh tra, thu nhập của lãnh đạo công ty dưới thời Chủ tịch Hội đồng thành viên (HĐTV) Bùi Thị Thanh Tâm được cải thiện đáng kể trong những năm qua.

Cụ thể, theo Thông báo số 479/TCLTMB-KTKS ngày 30/6/2021 về việc công bố thông tin của doanh nghiệp theo Nghị định 47/2021/NĐ-CP của Vinafood 1 gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư, UBQLV tại doanh nghiệp cho biết, tiền lương của bà Bùi Thị Thanh Tâm - Chủ tịch HĐTV đạt 442,5 triệu đồng/năm; tiền thưởng, thu nhập khác đạt 34,6 triệu đồng. Như vậy, thu nhập của Chủ tịch HĐTV công ty năm 2020 khoảng 477,1 triệu đồng/năm, tương ứng 39,7 triệu đồng/tháng.

Bước sang năm 2021 và 2022 thu nhập của bà Bùi Thị Thanh Tâm - Chủ tịch HĐTV Vinafood 1 giảm nhẹ về còn 462,7 triệu đồng/năm (38,5 triệu đồng/tháng). Đây cũng là thời điểm nền kinh tế cả nước chịu tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19.

Bước sang năm 2023, thu nhập Chủ tịch HĐTV Vinafood 1 nhảy vọt lên mức 647,1 triệu đồng/năm, tương ứng đạt 53,9 triệu đồng/tháng và tăng hơn 184 triệu đồng so với năm trước đó. Nếu tính cả phần tăng của cả 9 người quản lý doanh nghiệp, thì thu nhập lãnh đạo công ty đã tăng đến hơn 1,3 tỷ đồng so với cùng kỳ.

Bên cạnh đó, năm 2020, tiền lương ông Phan Xuân Quế - Tổng Giám đốc Công ty đạt 438,8 triệu đồng/năm; tiền thưởng, thu nhập khác đạt 24,2 triệu đồng. Đồng nghĩa với thu nhập Tổng Giám đốc Vinafood 1 đạt 463 triệu đồng/năm, tương ứng 38,5 triệu đồng/tháng.

Năm 2021 và 2022, thu nhập ông Phan Xuân Quế đạt 459,5 triệu đồng/năm, tính trung bình ra khoảng 38,2 triệu đồng/tháng. Nhưng đến năm 2023, thu nhập ông Quế tăng lên 629,2 triệu đồng/năm, tương ứng 52,4 triệu đồng/tháng.

Băn khoăn thu nhập cán bộ nhân viên

Trong khi đó, theo cách thể hiện trong báo cáo của Vinafood 1, thu nhập trung bình người lao động công ty còn khá nhiều băn khoăn.

Đơn cử, theo Thông báo số 479/TCLTMB-KTKS ngày 30/6/2021 về việc công bố thông tin của doanh nghiệp theo Nghị định 47/2021/NĐ-CP của Vinafood 1, tổng số lao động công ty năm 2020 là 322 người, mức lương trung bình người lao động/năm (triệu đồng): 11,4; tiền thưởng thu nhập khác của người lao động/người/năm (triệu đồng): 4,2.

Điều này có thể hiểu, lương trung bình người lao động Vinafood 1 năm 2020 đạt 11,4 triệu đồng/năm, và tiền thưởng, thu nhập khác là 4,2 triệu đồng/người/năm. Tương ứng, thu nhập người lao động công ty năm 2020 chỉ đạt 15,6 triệu đồng/năm, tương ứng 1,3 triệu đồng/tháng.

Năm 2021, theo công bố công ty mức lương trung bình người lao động/năm/tháng (triệu đồng): 11; Tiền thưởng, thu nhập khác của người lao động/người/năm/tháng (triệu đồng): 3,1.

Chỉ đến năm 2022, thu nhập người lao động công ty mới được thể hiện rõ ràng, mức lương trung bình người lao động đạt 11 triệu đồng/ tháng và tiền thưởng, tiền thu nhập khác đạt 3,1 triệu đồng. Đồng nghĩa thu nhập nhân viên Công ty Vinafood 1 đạt 14,1 triệu đồng/tháng.

Tuy nhiên, năm 2023, lương trung bình người lao động Vinafood 1 đạt 12,3 triệu đồng/năm. Tiền thưởng, thu nhập khác của người lao động đạt 3,2 triệu đồng/người/năm. Đồng nghĩa với thu nhập người lao động năm qua trung bình 15,5 triệu đồng/năm, tương ứng gần 1,3 triệu đồng/tháng.