Thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển, sử dụng nguồn nhân lực

Nội dung làm việc về thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển và sử dụng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao.

Rà soát, làm rõ những vấn đề trọng tâm

Trưởng đoàn giám sát là Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh. Tham gia đoàn giám sát có các Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội: Nguyễn Thị Mai Hoa, Đinh Công Sỹ, Lâm Văn Đoan; Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Trần Thị Hoa Ry; Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Trường Giang; các đại biểu Quốc hội thuộc Ủy ban Văn hóa và Xã hội, Ủy ban Kinh tế và Tài chính, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường; đại diện Bộ Tài chính, Bộ Nội vụ…

Về phía Bộ GD&ĐT có Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn; đại diện lãnh đạo các cục, vụ có liên quan của Bộ GD&ĐT.

Phát biểu tại buổi làm việc, ông Nguyễn Đắc Vinh chia sẻ một số vấn đề đoàn giám sát quan tâm; trọng tâm là báo cáo về việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển và sử dụng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao giai đoạn 2021-2024 do Bộ GD&ĐT xây dựng. Trong đó có nội dung về chủ trương, chính sách của Đảng liên quan đến phát triển, sử dụng nguồn nhân lực; việc thể chế hóa chủ trương này; đánh giá thực trạng, kết quả thực hiện chính sách…

Đánh giá cao việc chuẩn bị báo cáo của Bộ GD&ĐT, các đại biểu tham gia đoàn giám sát đã có những trao đổi, góp ý cho dự thảo báo cáo này; đồng thời, yêu cầu cung cấp thêm thông tin một số nội dung và đưa ra một số vấn đề cần làm rõ.

Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn, đại diện lãnh đạo các cục, vụ của Bộ GD&ĐT cùng trao đổi lại, làm rõ những vấn đề đoàn giám sát đưa ra, liên quan đến quan niệm, định nghĩa về nguồn nhân lực chất lượng cao; quy mô, cơ cấu đào tạo nguồn nhân lực; việc mở mã ngành, đào tạo nhân lực cho ngành mũi nhọn; xây dựng Chiến lược giáo dục đại học; hệ thống mạng lưới các cơ sở giáo dục đại học địa phương; xã hội hóa trong giáo dục; đánh giá chất lượng đào tạo giáo dục đại học…

Mong tháo gỡ những điểm nghẽn chính sách

Đánh giá cao và cảm ơn sự quan tâm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho rằng, mỗi cuộc giám sát, đánh giá, kiểm tra, thanh tra là dịp Bộ GD&ĐT có kênh giải trình trước Quốc hội, trước xã hội một cách hiệu lực, hiệu năng, hiệu quả.

Nội dung giám sát lần này, theo Bộ trưởng, thực chất trọng tâm liên quan đến triển khai thực hiện 2 luật quan trọng là Luật Giáo dục đại học và Luật Giáo dục nghề nghiệp. Các nội dung đoàn giám sát quan tâm có thể “gói” trong một số nhóm vấn đề: Hệ thống, cơ cấu, mạng lưới, cấu trúc tổng thể; vấn đề chất lượng; các chính sách và thực thi chính sách để bảo đảm công bằng trong giáo dục; những vấn đề vướng, khó và đề xuất giải tháo gỡ khó khăn; định hướng trong thời gian tiếp theo…

Chia sẻ quan điểm về chất lượng, Bộ trưởng khẳng định đây là mối quan tâm lớn nhất. Tuy nhiên, việc đánh giá chất lượng như thế nào luôn phải có đối sánh, sau có những chuyển biến gì so với trước và phải nhìn từ nhiều phía. Nếu chỉ nhìn ở góc độ kỳ vọng thì chất lượng bao giờ cũng không đáp ứng. Cùng với đó, làm nên chất lượng cần có các điều kiện đảm bảo đầy đủ, chắc chắn.

Đơn cử từ đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực mũi nhọn mới nổi thì cần nhìn nhận ở khả năng thích ứng của người học; khả năng ứng phó, sự sẵn sàng của các trường đại học, khoảng thời gian bao lâu có thể đáp ứng được…; bởi một lĩnh vực mới xuất hiện, nguồn nhân lực không thể có sẵn.

Liên quan đến nội dung này, Bộ trưởng cũng nhấn mạnh đặc điểm của giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp Việt Nam là cung cấp nhân lực đáp ứng yêu cầu nền kinh tế mở, doanh nghiệp FDI chiếm tỷ trọng lớn, thường xuyên phát sinh vấn đề đáp ứng nhân lực.

Với điểm nghẽn, Bộ trưởng nhắc đến điểm nghẽn về thể chế và nguồn lực cho giáo dục (về đầu tư, tài chính, hạ tầng…).

Điểm nghẽn thể chế, ngoài các chính sách pháp luật liên quan đến vấn đề thuế, đất đai, xã hội hóa, Bộ trưởng đặc biệt nhấn mạnh điểm nghẽn pháp lý triển khai tự chủ đại học.

Nhắc đến dự thảo Luật Nhà giáo coi nhà giáo là viên chức đặc biệt, theo Bộ trưởng cơ sở giáo dục đại học tự chủ cũng cần phải được coi là một đơn vị sự nghiệp công lập đặc biệt. Đây là điểm cốt lõi mà khi sửa Luật Giáo dục đại học, mong muốn làm sao phải có một loạt cơ chế chính sách để cơ sở giáo dục đại học thực sự là một đơn vị sự nghiệp công lập đặc biệt. Đã là trường đại học thì phải được tự chủ một cách cao nhất, không lấy tiêu chí tài chính làm tiêu chí tự chủ. Còn tùy theo loại hình đào khoa học cơ bản, sư phạm, nghệ thuật…. mà nhà nước tính toán để có phần hỗ trợ về đầu tư khác nhau. “Đây là thay đổi rất quan trọng. Mong các đồng chí ủng hộ điều này”, Bộ trưởng bày tỏ.

Liên quan đến vấn đề trên, Bộ trưởng thông tin về việc sẽ tiến hành sửa đồng loạt 3 luật: Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học và Luật Giáo dục nghề nghiệp; làm sao có một hệ thống mạch lạc và có được những cái mới mang tính đột phá.

Điểm nghẽn thứ 2 là về đầu tư, tài chính, hạ tầng, nguồn lực cho giáo dục. Tin vui là Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chính phủ đang chỉ đạo quyết liệt trong việc chuẩn bị một chương trình mục tiêu quốc gia về hiện đại hóa cơ sở hạ tầng cho giáo dục nói chung. Bên cạnh đó, Bộ trưởng đề xuất bảo đảm tỷ lệ chi cho giáo dục đại học; xem xét, phê duyệt một số đề án, dự án đang được trình, không đợi chương trình mục tiêu quốc gia được phê duyệt…

Về các ý kiến cho rằng nhân lực đào tạo ra doanh nghiệp phải đào tạo lại, Bộ trưởng cho rằng: Trách nhiệm các trường đào tạo bao giờ cũng cố gắng độ “khớp” cao nhất có thể. Nhưng trong bối cảnh nghề nghiệp, công nghệ thay đổi nhanh chóng, thì đào tạo cơ bản, nền tảng, các kỹ năng, khả năng thích ứng là điều các trường đại học, trường nghề phải hướng đến. Về phía doanh nghiệp cũng cần thay đổi quan điểm để chuẩn bị nhân lực cho mình cùng với các nhà trường, không thể chỉ ngồi đợi; trong đó có việc vào cuộc sớm, tạo điều kiện để sinh viên thực hành, thực tập tại doanh nghiệp…