Phường Trấn Biên: Nơi bắt đầu hành trình ‘cầm tay chỉ việc’ của Thanh tra Đồng Nai

Phó Chánh Thanh tra tỉnh Đồng Nai Phạm Văn Thuấn, Tổ trưởng Tổ công tác hướng dẫn tiếp công dân, khiếu nại tố cáo tại phường Trấn Biên. Ảnh: Mỹ Hạnh

Thanh tra xuống phường, bắt đầu từ những điều giản dị

Buổi sáng tháng 11, sân trụ sở Trung tâm phục vụ hành chính công UBND phường Trấn Biên đã lác đác người dân đến hỏi việc đất, hỏi đơn. Trong phòng tiếp công dân, những tập hồ sơ dày được xếp ngay ngắn trên bàn, góc phòng vẫn còn ly trà đặc nguội từ buổi họp tối qua. Cán bộ phường, sau một đêm thức cùng văn bản và bản đồ địa chính, giờ lại ngồi lắng nghe những chỉ dẫn tỉ mỉ của Tổ công tác số 01, Thanh tra tỉnh Đồng Nai.

Không khí buổi làm việc không căng như kiểm tra, cũng không chung chung như một lớp tập huấn. Giữa những trang Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo và quy trình xử lý đơn thư, là những câu chuyện rất thật về người dân chờ đợi, về cán bộ trẻ còn lúng túng khi tiếp xúc với “bức xúc của dân”.

Ông Phạm Văn Thuấn - Phó Chánh Thanh tra tỉnh Đồng Nai, người dẫn đầu Tổ công tác số 1 vừa lắng nghe, vừa hỏi lại nhẹ nhàng: “Khi dân bức xúc, mình xử lý cái đơn, hay xử lý cái lòng dân trước?”. Cả phòng im lặng một nhịp. Có lẽ đó cũng là khoảnh khắc ai nấy nhận ra: Công tác tiếp dân không chỉ cần đúng quy trình, mà còn cần sự thấu hiểu, thứ pháp lý đi cùng lòng người.

Phường Trấn Biên, lát cắt của thực tiễn hành chính cơ sở

Theo báo cáo của UBND phường Trấn Biên, từ ngày 1/7/2025 đến nay, phường đã tiếp nhận và xử lý 170 lượt công dân, giải quyết 170 vụ việc. Tuy nhiên, vẫn còn 36 đơn khiếu nại liên quan đến đất đai và 1 đơn tố cáo còn tồn đọng. Những con số tưởng chừng khô khan ấy lại phản chiếu nhiều vấn đề âm thầm: Hồ sơ bàn giao chưa đầy đủ sau sáp nhập hành chính, một số cán bộ mới chưa nắm rõ lịch sử vụ việc, và có những vụ việc kéo dài qua nhiều nhiệm kỳ khiến việc xác định thẩm quyền, trách nhiệm trở nên khó khăn.

Một cán bộ trẻ của phường chia sẻ thật lòng: “Trước đây tôi cứ nghĩ tiếp dân là “nghe, ghi, hẹn”. Nhưng khi đối mặt với người dân bức xúc, mới thấy cái khó không nằm ở quy trình mà ở chỗ mình hiểu được họ đến vì điều gì”.

Câu nói giản dị ấy cũng chính là điều Thanh tra tỉnh Đồng Nai muốn hướng đến: Hướng dẫn quy trình, nhưng quan trọng hơn là giúp cán bộ cơ sở hiểu được tinh thần của quy trình, vừa đúng pháp luật, vừa đúng lòng dân.

“Cầm tay chỉ việc”, từ quy định đến thực hành

Không chỉ nghe báo cáo, Tổ công tác số 01 của Thanh tra tỉnh đã dành cả buổi sáng để trực tiếp hướng dẫn, diễn giải từng bước trong quy trình tiếp công dân và xử lý đơn thư. Từng nội dung được tháo gỡ cụ thể: Phân loại đơn thư, xác định thẩm quyền, trình tự xử lý, thời hạn giải quyết, cách lập hồ sơ lưu trữ và cập nhật dữ liệu trên phần mềm tiếp công dân điện tử.

Ông Phạm Văn Thuấn nhấn mạnh: “Thanh tra không chỉ làm nhiệm vụ kiểm tra hay phát hiện sai phạm. Chúng tôi xuống cơ sở để cùng chính quyền làm đúng ngay từ đầu, để không còn những vụ việc phải giải quyết lại, không còn những lá đơn vượt cấp”.

Lời ông Thuấn nhẹ, nhưng dứt khoát. Không khí buổi làm việc cũng từ đó chuyển hẳn từ nghe chỉ đạo sang đối thoại. Cán bộ phường mạnh dạn đặt câu hỏi: “Trường hợp đơn thư chưa rõ ràng, chúng tôi có nên trả lại hay xác minh sơ bộ trước?”; “Nếu người dân không đồng ý với kết quả từ phường, chúng tôi có quyền mời Thanh tra tỉnh phối hợp không?”...

Mỗi câu hỏi được giải đáp ngay tại chỗ, có ví dụ, có đối chiếu văn bản. Một buổi làm việc nhưng giống như một lớp “thực hành nghề thanh tra cơ sở”, nơi mỗi cán bộ được cầm tay, chỉ việc, sửa từng điểm vướng.

Thay đổi từ nhận thức đến niềm tin

Cuối buổi, ai nấy vẫn nán lại quanh bàn, không còn không khí căng cứng của báo cáo hành chính. Ánh mắt những cán bộ phường trẻ ánh lên sự nhẹ nhõm, như vừa gỡ được mối rối sau nhiều tháng loay hoay với đơn thư tồn đọng.

Một cán bộ nữ nói nhỏ: “Lần đầu tiên, tôi thấy có người nghe mình nói kỹ như vậy. Cảm giác không còn 'ngại' tiếp dân nữa, vì biết có người hướng dẫn mình làm đúng”.

Bên ngoài phòng tiếp công dân, vài người dân đến nộp đơn. Họ nhìn thấy đoàn Thanh tra tỉnh, có người nhận ra ông Thuấn, “ông cán bộ từng làm thanh tra ở Bình Phước cũ” bèn chào trước. Cử chỉ ấy, dù nhỏ, cũng cho thấy một sự tin cậy đang dần hình thành giữa dân và cơ quan công vụ, khi cách làm thanh tra không chỉ là kiểm tra mà là đồng hành.

Phường Trấn Biên, với hơn 170 vụ việc đã được xử lý trong năm, giờ có thêm một “cách làm mới”: khi khó – hỏi, khi vướng – bàn, khi sai – sửa, và phía sau họ, luôn có một lực lượng Thanh tra tỉnh kiên nhẫn hướng dẫn, không áp đặt, không phán xét.

Gần dân để dân gần pháp luật

Câu chuyện ở phường Trấn Biên khép lại trong buổi trưa đầy nắng, nhưng dư âm dường như vẫn lan trong những trang sổ tiếp dân, trong ánh mắt tự tin hơn của người cán bộ trẻ, và trong cách người dân gõ cửa công quyền với tâm thế cởi mở hơn.
Những buổi “thanh tra xuống phường” như thế không chỉ giúp tháo gỡ nghiệp vụ, mà còn làm dày thêm sợi dây niềm tin giữa dân với chính quyền, thứ sẽ mong manh nếu chỉ được xây bằng khẩu hiệu. Không chỉ ở Trấn Biên, Thanh tra Đồng Nai thường xuyên tổ chức các đoàn công tác xuống hỗ trợ cấp cơ sở.

Ở cấp cơ sở, nơi pháp luật va chạm trực tiếp với cuộc sống, mỗi động tác của cán bộ tiếp dân, mỗi cách lắng nghe hay trả lời đều là một bài học về văn hóa ứng xử công vụ. Thanh tra, trong vai trò của người hướng dẫn và giám sát, đang góp phần định hình văn hóa ấy bằng sự tận tâm, sự kiên nhẫn và cái nhìn bao dung với sai sót để giúp nhau cùng đúng.

Khi công tác thanh tra không chỉ dừng ở việc “phát hiện và xử lý”, mà trở thành quá trình “đồng hành và khai sáng”, niềm tin của dân vào chính quyền không cần kêu gọi, nó tự hình thành, như kết quả tự nhiên của sự công minh và nhân văn trong từng việc nhỏ. Và có lẽ, đó chính là cách ngành Thanh tra Đồng Nai đang viết nên chương mới của nghề, một nghề biết lắng nghe, biết sẻ chia, và biết giữ cho công lý có hơi ấm của con người.