Ông Trump đề cử Giám đốc NASA gây chấn động giới khoa học vũ trụ

Jared Isaacman, tỷ phú công nghệ và người tiên phong trong ngành du hành vũ trụ, đã được Tổng thống Donald Trump chọn làm Giám đốc NASA. Quyết định này gây xôn xao trong cộng đồng vũ trụ.

Isaacman, mặc dù không có kinh nghiệm trong chính phủ hoặc nghiên cứu khoa học vũ trụ, lại là người đã hai lần du hành vào không gian và có mối quan hệ chặt chẽ với Elon Musk, CEO của SpaceX.

Lựa chọn ông có thể xem là một quyết định "không chính thống" bởi các giám đốc NASA thường là những nhà khoa học, kỹ sư hoặc công chức. Tuy nhiên, mối quan hệ giữa Isaacman và SpaceX lại rất quan trọng, vì NASA đang ngày càng phụ thuộc vào các công ty tư nhân, đặc biệt là SpaceX, để thực hiện các nhiệm vụ vũ trụ.

Ông Isaacman được đánh giá là "một tay ngang" trong ngành vũ trụ, nhưng ông lại được đánh giá là một "lựa chọn hoàn hảo" trong mắt nhiều chuyên gia, nhờ vào kinh nghiệm kinh doanh và hiểu biết sâu rộng trong việc hợp tác với NASA và SpaceX.

Isaac Arthur, Chủ tịch của Hiệp hội Không gian Quốc gia, cho biết: "Ông ấy mang đến nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực kinh doanh cũng như kiến thức độc đáo khi làm việc với cả NASA và SpaceX, một sự kết hợp hoàn hảo khi chúng ta bước vào kỷ nguyên mới về sự hợp tác chặt chẽ hơn giữa NASA và các chuyến bay thương mại vào vũ trụ."

Garrett Reisman, cựu phi hành gia của NASA và cố vấn cấp cao của SpaceX, cũng hoan nghênh sự chọn lựa này và gọi Isaacman là "lựa chọn tuyệt vời" và sẽ "thúc đẩy NASA tiến xa hơn và nhanh hơn".

Jared Isaacman là ai?

Isaacman, 41 tuổi, là Tổng giám đốc điều hành của Shift4 Payments, công ty mà anh thành lập vào năm 1999 khi mới 16 tuổi. Là một phi công phản lực giàu kinh nghiệm, Isaacman cũng đã thành lập và điều hành một công ty thầu quốc phòng có tên là Draken International, chuyên hỗ trợ đào tạo cho Không quân vào những năm 2010.

Isaacman và ba thành viên phi hành đoàn từ nhiều tầng lớp khác nhau đã dành 3 ngày vào năm 2021 để bay trên tàu vũ trụ SpaceX Crew Dragon cho một nhiệm vụ có tên là Inspiration4. Nhiệm vụ này do Isaacman tự tài trợ. Đây là chuyến bay vũ trụ đầu tiên có phi hành đoàn hoàn toàn là những người bình thường — các phi hành gia không thuộc chính phủ — từng mạo hiểm đến quỹ đạo Trái Đất.

Mối quan hệ gần gũi của Isaacman với SpaceX cũng tạo ra lo ngại về xung đột lợi ích. Nếu là Giám đốc NASA, ông Isaacman sẽ giám sát các hợp đồng trị giá hàng tỷ đô la của Cơ quan Vũ trụ Mỹ với SpaceX và các đối thủ cạnh tranh, bao gồm Blue Origin.

Ông Isaacman có cổ phần trong SpaceX thông qua công ty Shift4 của mình, đã đầu tư 27,5 triệu USD vào SpaceX và thu về khoản lãi 10,8 triệu USD.

Mặc dù có mối quan hệ chặt chẽ với Elon Musk, người gần đây đã bày tỏ công khai sự ủng hộ chính trị cho Tổng thống đắc cử Donald Trump, nhưng ông Isaacman vẫn giữ thái độ trung lập về chính trị và tuyên bố mình luôn hướng đến mục tiêu đoàn kết.

Theo CNN, quan điểm của ông Isaacman hoàn toàn phù hợp với truyền thống những Giám đốc NASA trước đây. Các nhà quản lý NASA trong quá khứ luôn tìm cách định vị bản thân thông qua việc truyền tải chương trình nghị sự phi chính trị. Việc lãnh đạo hiệu quả cơ quan trị giá 25 tỷ đô la — và đảm bảo nguồn tài trợ cho các dự án mà NASA hy vọng sẽ hoàn thành — thường đòi hỏi người đứng đầu cơ quan phải làm việc với các nhà lập pháp ở cả hai đảng.

Ông Jared Isaacman sẽ thay đổi điều gì ở NASA?

Isaacman đã chỉ trích cách NASA đầu tư vào hai công ty để phát triển tàu đổ bộ lên Mặt Trăng: Starship của SpaceX và Blue Moon của Blue Origin. Ông cho rằng phương án này lãng phí tiền bạc và không hiệu quả, khẳng định: “Chi hàng tỷ đô la cho việc dự phòng tàu đổ bộ lên Mặt Trăng… với cái giá phải trả là hàng chục chương trình khoa học. Tôi không thích điều đó.”

Tuy nhiên, quản trị viên NASA Bill Nelson lại phản bác rằng các hợp đồng này nhằm đảm bảo rủi ro của quá trình phát triển tên lửa và tham vọng đưa người lên Mặt Trăng của NASA. Ông khẳng định dự án của cả 2 công ty sẽ tiếp tục được thực hiện: "Miễn chúng ta là một quốc gia có luật pháp, những hợp đồng đó sẽ có hiệu lực và chúng tôi mong đợi các công ty đó thực hiện đúng hợp đồng của họ."

Câu hỏi quan trọng đặt ra là liệu chính quyền của ông Donald Trump sẽ tiếp tục hỗ trợ Hệ thống Phóng Không gian (SLS) của NASA, một dự án tên lửa đã vượt quá ngân sách và bị trì hoãn hay không? SLS được thiết kế để đưa các phi hành gia từ Trái Đất lên tàu đổ bộ, tức là Starship hoặc Blue Moon — rồi hạ cánh xuống bề mặt Mặt Trăng.

Ông Isaacman trước đây đã gọi SLS là "quá đắt" và là kết quả của "một chính phủ thực sự tệ trong việc phân bổ nguồn vốn".

Dù có nhiều tranh cãi và câu hỏi xung quanh sự lựa chọn Isaacman, nhiều người vẫn kỳ vọng ông sẽ đưa NASA tiến xa hơn trong việc thực hiện các sứ mệnh vũ trụ quan trọng, đặc biệt là trong bối cảnh NASA hướng tới các dự án đưa con người trở lại Mặt Trăng và lên sao Hỏa.