Đêm ngủ phải treo phao đầu giường

Nhiều năm qua, mỗi mùa mưa bão, triều cường, người dân sống dọc theo tuyến sông Cửa Lớn, con sông duy nhất ở Việt Nam chảy từ biển Đông ra biển Tây (Vịnh Thái Lan) lại lo lắng mất nhà, mất đất, vì sạt lở.

Tập quán sinh sống ven sông rạch để thuận tiện mưu sinh, đồng thời nhiều gia đình cũng không còn nơi khác để có thể di dời nên họ đành chịu cảnh “sống chung với sạt lở”.

Gần 10 năm sinh sống cạnh tuyến sông Cửa Lớn, gia đình chị Lâm Kim Định (Năm Căn, Cà Mau) đã có 4 lần phải dời nhà và 2 lần mất trắng tài sản vì dòng nước cuốn trôi.

“Ngày trước nhà tôi hướng ra phía ngoài sông khá xa nhưng do sạt lở cứ phải di dời lùi dần vào phía trong này, càng ngày lở càng nhiều. Sống ở đây, thời điểm cuối năm, vào ban đêm ít ai ngủ yên giấc, mỗi khi có mưa to, sóng lớn, gió mạnh là cứ nơm nớp lo sợ sạt lở”, chị Định tâm sự.

Cách nhà chị Định không xa, gia đình ông Mai Văn Tiến (Năm Căn, Cà Mau) cũng nhiều lần chứng kiến nhà cửa, đất đai bị sạt lở cuốn trôi. Sau nhiều lần di dời, đến nay sạt lở đã ăn sâu đến sát mặt trước căn nhà của ông.

“Giờ chống chọi được mùa nào hay mùa đó, chứ biết làm sao, mình đâu có đủ tiền mua đất phía trong cất nhà. Người dân ở đây chỉ mong cấp trên sớm đầu tư kè kiên cố chống sạt lở để bảo vệ tính mạng, tài sản, tạo điều kiện cho con em được đến trường thuận tiện, chứ phải dời nhà "chạy lở" như thế chúng tôi cũng sẽ không còn đất để dời”, ông Định kiến nghị.

Không riêng khu vực sông Cửa Lớn, tình trạng sạt lở đang diễn biến phức tạp tại nhiều khu vực của tỉnh Cà Mau.

Tại cửa biển Bồ Đề, rừng phòng hộ bảo vệ bờ biển gần như không còn. Lá chắn rừng phòng hộ mất đi, mỗi khi triều cường, sóng lớn, từng tấc đất lại bị cuốn trôi, nước biển xâm thực đến đâu, người dân lại phải di dời nhà lùi vào phía trong đến đó.

Ông Nguyễn Văn Tẻo (Tân Ân, Cà Mau) sống ven cửa biển Bồ Đề gần 30 năm nay, cho biết, mình từng có 3ha đất nuôi trồng thủy sản, nhưng hiện tại chỉ còn mảnh đất nhỏ nằm gần mé biển dựng nhà ở. Chứng kiến sạt lở lấy từng tấc đất của gia đình, nhưng ông Tẻo cũng đành bất lực.

“Sống ở đây mỗi khi vào mùa gió chướng, nước biển dâng sợ lắm, đêm ngủ phải treo phao đầu giường vì sợ nước có thể cuốn trôi bất cứ lúc nào. Cảnh nghèo đành chịu vậy, sống gần biển dù sao cũng tiện cho việc mưu sinh”, ông Tẻo nghẹn ngào nói.

Tìm giải pháp ứng phó

Ông Nguyễn Thanh Tùng, Chi cục Trưởng Chi cục Thủy lợi Cà Mau cho biết, tỉnh có ba mặt giáp biển, chịu tác động của hai chế độ thủy triều (nhật triều ở biển Tây và bán nhật triều không đều ở biển Đông), địa hình thấp nên thường xuyên bị ngập nước. Hệ thống sông ngòi, kênh rạch dày đặc với gần 14.000km cũng khiến sạt lở xảy ra thường xuyên.

Toàn tỉnh hiện có hơn 200km bờ biển bị sạt lở (biển Tây 96km, biển Đông 108km) và hơn 400 điểm sạt lở bờ sông với tổng chiều dài khoảng 629km.

Từ năm 2011 đến nay, toàn tỉnh Cà Mau sạt lở bờ biển đã làm mất khoảng 6.250ha đất và rừng phòng hộ, gây thiệt hại nặng cho nhiều công trình như: Cống, đê biển, đường giao thông, bờ bao... bị hư hỏng; nhiều ao đầm tôm bị phá hoại, đe dọa đến các khu du lịch của địa phương, rất nhiều nhà dân đã bị sập, hàng nghìn hộ dân phải di dời đi nơi khác.

“Được sự quan tâm hỗ trợ tích cực từ Trung ương, cùng với sự cố gắng nỗ lực của địa phương, thời gian qua khu vực tỉnh Cà Mau (cũ) đã đầu tư xây dựng được khoảng 93km kè bảo vệ bờ biển với tổng kinh phí 3.590 tỷ đồng (bờ biển Tây xây dựng 56km, kinh phí thực hiện khoảng 1.453 tỷ đồng; bờ biển Đông 37km, kinh phí thực hiện 2.137 tỷ đồng); đồng thời xây dựng 9,2km kè bảo vệ bờ sông, kinh phí thực hiện khoảng 391 tỷ đồng.

Khu vực tỉnh Bạc Liêu (cũ) đã xây dựng được 6,5km kè cửa sông ven biển với tổng kinh phí 435 tỷ đồng; hơn 12km kè ngầm giảm sóng, gây bồi tạo bãi trị giá 823 tỷ đồng; và đang hoàn thiện hơn 23km kè chống sạt lở bờ sông với tổng vốn 2.981 tỷ đồng, ông Tùng cho biết.