Cơ hội và thách thức từ thỏa thuận thương mại-an ninh Hàn Quốc-Mỹ

Thỏa thuận này mở ra cơ hội hợp tác thương mại đầu tư cho cả hai phía, góp phần xóa tan sự bất định trong quan hệ song phương, nhưng cũng gây hoài nghi về một giai đoạn triển khai đầy khó khăn, thử thách.

Bản ghi nhớ (MOU) chung do Bộ trưởng Thương mại, Công nghiệp và Năng lượng Hàn Quốc Kim Jung Kwan và Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick vừa ký kết dựa trên thỏa thuận chi tiết đã được hai bên nhất trí hôm 29/10. Đây được xem là kết quả của hai cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung và Tổng thống Mỹ Donald Trump hồi giữa tháng 8 và cuối tháng 10 vừa qua. Theo thỏa thuận, Seoul cam kết đầu tư 350 tỷ USD để đổi lấy việc Washington giảm thuế quan. Trong số tiền này, 200 tỷ USD dự kiến được đầu tư theo hình thức trả góp bằng tiền mặt, hai bên sẽ lựa chọn các dự án trước khi nhiệm kỳ của Tổng thống Donald Trump kết thúc vào tháng 1/2029. Các lĩnh vực đầu tư ưu tiên có thể là năng lượng, chất bán dẫn, dược phẩm, khoáng sản thiết yếu, trí tuệ nhân tạo và điện toán lượng tử, cùng nhiều lĩnh vực khác. Khoản tiền 150 tỷ USD còn lại dự kiến đầu tư cho hợp tác đóng tàu song phương.

Trong khi đó, Mỹ đã hạ mức thuế quan đối ứng với Hàn Quốc từ 25% xuống 15% kể từ ngày 7/8 và có kế hoạch cắt giảm thuế đối với ô-tô và gỗ của Hàn Quốc xuống còn 15%. Các sản phẩm gỗ, dược phẩm của Hàn Quốc sẽ được hưởng “quy chế tối huệ quốc”, trong khi các linh kiện máy bay, dược phẩm phổ biến và tài nguyên thiên nhiên không được sản xuất tại Mỹ cũng sẽ được miễn thuế. Đối với chất bán dẫn, mức thuế quan sẽ được áp ở mức tương đương Đài Loan (Trung Quốc), đối thủ cạnh tranh chính của Hàn Quốc trong lĩnh vực này. Ngoài ra, Washington đã nhất trí hợp tác cung cấp nhiên liệu cho dự án đóng tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân của Seoul và thể hiện ủng hộ đối với nỗ lực của đồng minh nhằm bảo đảm khả năng làm giàu urani và tái chế nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng phục vụ cho mục đích hòa bình.

Việc Mỹ nhất trí giảm thuế quan đối ứng với các mặt hàng xuất khẩu chính của Hàn Quốc khiến bất ổn thương mại được giảm bớt và giúp Hàn Quốc có cơ hội thuận lợi tương đương Nhật Bản và Liên minh châu Âu (EU). Đáng chú ý, cam kết thuế quan đối với chất bán dẫn mà Washington áp dụng cho các công ty Hàn Quốc sẽ không kém phần ưu đãi so với thuế áp dụng cho các đối thủ cạnh tranh chính. Về lĩnh vực quốc phòng, Hàn Quốc cũng nhận được những lợi ích đáng kể khi Mỹ chấp thuận cho Seoul theo đuổi chế tạo tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân, một năng lực mà các chiến lược gia Hàn Quốc lâu nay coi là thiết yếu cho khả năng răn đe trên biển. Đáp lại, Seoul cam kết tăng chi tiêu quốc phòng lên 3,5% GDP để củng cố vai trò đồng minh quan trọng của Mỹ trong bảo đảm an ninh ở khu vực.

Các nhà phân tích Hàn Quốc cho rằng, những lợi ích mà nước này đạt được trong thỏa thuận với Mỹ đi kèm những điều khoản “đắt giá”, nhất là cam kết đầu tư chiến lược 350 tỷ USD của Hàn Quốc vào Mỹ. Các chuyên gia kinh tế cảnh báo, dòng vốn chảy ra có thể làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt USD, gây nguy cơ biến động tỷ giá hối đoái và hạn chế đầu tư trong nước của Hàn Quốc, trong bối cảnh nền kinh tế Xứ Kim chi đang suy yếu về mặt cấu trúc. Trong khi đó, một lo ngại nữa là những thử thách khó khăn hơn đang chờ đợi Hàn Quốc trong quá trình thực hiện thỏa thuận. Việc theo đuổi làm giàu urani, tái chế và chế tạo tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân sẽ đòi hỏi phải sửa đổi hiệp ước hạt nhân dân sự song phương và bảo đảm sự chấp thuận của Quốc hội Mỹ. Ngay cả khi các rào cản pháp lý được gỡ bỏ, việc cung cấp nhiên liệu cho lò phản ứng hải quân sẽ liên quan đến các cuộc đàm phán khó khăn về kiểm soát xuất khẩu của Mỹ.

Theo nhận định của các chuyên gia, thỏa thuận thương mại-an ninh giữa Hàn Quốc-Mỹ có trở thành nền tảng để thúc đẩy hợp tác hay trở thành gánh nặng phụ thuộc vào quyết sách và kỷ cương đi kèm khi triển khai. Để thỏa thuận này thật sự đem lại lợi ích cho Xứ Kim chi, đòi hỏi sự quản lý ổn định dòng vốn chảy ra. Nếu được kiểm soát tốt, chi phí của thỏa thuận có thể được coi là một khoản đầu tư tiềm năng vào khả năng phục hồi quốc gia chứ không phải là một khoản nợ không có thời hạn, thậm chí có thể trở thành rào cản hạn chế những lựa chọn trong tương lai.