Chủ động rà soát, tháo gỡ "điểm nghẽn" pháp lý, tạo động lực phát triển
Thanh tra Chính phủ đã và đang triển khai nhiều giải pháp cụ thể nhằm rà soát, tháo gỡ “điểm nghẽn” pháp lý, đúng tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm.
Thanh tra Chính phủ:
Trong tiến trình xây dựng và hoàn thiện thể chế, việc lắng nghe và xử lý kịp thời các kiến nghị từ cơ sở là yêu cầu then chốt để pháp luật đi vào cuộc sống. Với tinh thần chủ động, cầu thị, Thanh tra Chính phủ đã và đang triển khai nhiều giải pháp cụ thể nhằm rà soát, tháo gỡ “điểm nghẽn” pháp lý, đúng tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm: Kịp thời tháo gỡ vướng mắc về thể chế, tạo động lực phát triển đất nước.
Tổng Bí thư Tô Lâm. Ảnh: TTXVN
Báo cáo số 76-BC/ĐU ngày 2/8/2025 của Đảng ủy Bộ Tư pháp về kết quả rà soát, đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật cho thấy, trong phạm vi lĩnh vực của Thanh tra Chính phủ phụ trách, đã có một số nội dung cụ thể được nhận diện, đánh giá và kiến nghị xử lý.
Trong đó, qua rà soát nội dung được phản ánh, kiến nghị tại 6 văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) có dấu hiệu mâu thuẫn, chồng chéo, Bộ Tư pháp thống nhất với 7 nội dung thuộc 5 VBQPPL (4 luật, 1 nghị định) và đề xuất xử lý theo phương án, quy trình nêu tại khoản 1, Điều 4 của Nghị quyết số 206/2025/QH15; không nhất trí với 5 nội dung khác.
Đối với nhóm quy định không rõ ràng, có nhiều cách hiểu khác nhau, gây khó khăn trong áp dụng, kết quả rà soát nội dung tại 7 VBQPPL (5 luật, 1 nghị định, 1 văn bản cấp bộ) cho thấy 6 nội dung được thống nhất và đề xuất hướng xử lý.
Riêng với nhóm quy định được cho là tạo gánh nặng chi phí tuân thủ hoặc hạn chế sự đổi mới sáng tạo, khơi thông nguồn lực, thúc đẩy tăng trưởng, có 25 nội dung được rà soát tại 6 VBQPPL (4 luật, 1 nghị định, 1 văn bản cấp bộ). Trong đó, 18 nội dung được thống nhất, đề nghị xử lý theo hướng tháo gỡ. Ngoài ra còn một số nội dung phản ánh, kiến nghị Bộ Tư pháp đánh giá không phải là khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật.
Đảng uỷ Bộ Tư pháp được giao chủ trì xây dựng báo cáo rà soát, đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật. Ảnh: VGP
Trên cơ sở báo cáo của Đảng uỷ Bộ Tư pháp, lãnh đạo Thanh tra Chính phủ đã quán triệt, chỉ đạo việc rà soát. Trong đó, Thanh tra Chính phủ thống nhất có 21 nội dung vướng mắc, kiến nghị cần được xử lý. Đây là những vấn đề trực tiếp liên quan đến việc thực thi các luật quan trọng như Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo, Luật Phòng, chống tham nhũng...
Còn lại 14 nội dung có sự thay đổi so với báo cáo của Đảng uỷ Bộ Tư pháp. Trong số này, Thanh tra Chính phủ đề xuất thay đổi phương án xử lý và chuyển 2 nội dung kiến nghị, phản ánh từ nhóm nội dung cho ý kiến không nhất trí sang nhất trí, đó là kiến nghị, phản ánh của Sở Tư pháp Tây Ninh liên quan đến quy định tại Điều 17, Luật Phòng, chống tham nhũng và Văn phòng Chính phủ, liên quan đến việc chưa làm rõ việc kiểm soát tài sản, thu nhập, xác minh nguồn gốc thu nhập, chưa đồng bộ quy định của cơ quan Đảng và chính quyền.
Điểm đáng chú ý là trong báo cáo của Thanh tra Chính phủ, 100% nội dung kiến nghị, phản ánh thuộc lĩnh vực quản lý Nhà nước của mình mà kết quả rà soát cho thấy không phải là khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật đã được Thanh tra Chính phủ xem xét, trả lời. Đồng thời, đăng tải công khai kết quả trả lời trên Cổng Thông tin điện tử của ngành và Cổng Pháp luật quốc gia để giúp các địa phương kịp thời tra cứu, nắm bắt.
Bên cạnh đó, đối với những nội dung kiến nghị được xác định là khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật, Thanh tra Chính phủ cũng đã khẩn trương xử lý, tháo gỡ theo hướng kịp thời và thực chất.
Đáng chú ý, kiến nghị sớm ban hành Nghị định hướng dẫn thi hành khoản 2, Điều 19 của Luật Thanh tra năm 2025 đã được hiện thực hóa bằng Nghị định số 216/2025/NĐ-CP ngày 5/8/2025 của Chính phủ. Nghị định này không chỉ cụ thể hóa nhiều quy định mới của Luật Thanh tra, mà còn mở đường cho việc triển khai hoạt động thanh tra trực tuyến, từ xa - một bước tiến quan trọng trong cải cách phương thức kiểm tra phù hợp với bối cảnh chuyển đổi số.
Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Tiến Đạt đã nhiều lần nhấn mạnh định hướng: Các văn bản pháp luật mới của ngành phải vừa bảo đảm tính minh bạch, trách nhiệm giải trình, vừa tháo gỡ được các “điểm nghẽn” trong thực tiễn. Ảnh: Huy Trần
Nhiều nội dung khác đang được triển khai đồng bộ. Với 18 nội dung tại 4 đạo luật gồm Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo và Luật Phòng, chống tham nhũng, Thanh tra Chính phủ đã chủ động tham mưu Chính phủ trình 2 dự án luật sửa đổi: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng. Các dự án luật này đang được phối hợp với các ủy ban của Quốc hội để thẩm tra, báo cáo Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xem xét trình tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, bảo đảm đúng tiến độ và quy định pháp luật.
Đối với các nội dung sửa đổi Nghị định số 130/2020/NĐ-CP về kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn, Thanh tra Chính phủ đang tiếp thu, nghiên cứu để hoàn thiện trong quá trình sửa đổi sau khi Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi) được thông qua. Cùng với đó, cơ quan này cũng đã rà soát, hoàn thiện dự thảo Thông tư sửa đổi Thông tư số 05/2021/TT-TTCP về quy trình xử lý đơn khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh; việc ban hành sẽ được thực hiện ngay sau khi các luật có liên quan được Quốc hội thông qua và Chính phủ ban hành nghị định hướng dẫn thi hành.
Những bước đi này thể hiện tinh thần chủ động, cầu thị và trách nhiệm của Thanh tra Chính phủ trong việc không để “treo” kiến nghị, đồng thời khẳng định vai trò tiên phong trong việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc từ cơ sở, hoàn thiện thể chế, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước, tạo môi trường thuận lợi cho đổi mới sáng tạo, khơi thông nguồn lực và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.
Trong bối cảnh bộ máy hành chính đang chuyển đổi mạnh mẽ theo mô hình chính quyền 2 cấp (tỉnh - xã), việc phát hiện và kịp thời xử lý những bất cập trong pháp luật lại càng có ý nghĩa. Bởi lẽ, ở cấp cơ sở, nơi trực tiếp tiếp xúc với người dân, nếu thiếu công cụ pháp lý rõ ràng, minh bạch thì rất khó bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, đồng thời cũng tạo áp lực lớn cho cán bộ thực thi.
Vụ Pháp chế là đầu mối chủ trì, thực hiện việc rà soát và xây dựng báo cáo liên quan thuộc phạm vi của Thanh tra Chính phủ. Ảnh: M. Nguyệt
Chính vì vậy, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Tiến Đạt đã nhiều lần nhấn mạnh định hướng: Các văn bản pháp luật mới phải vừa bảo đảm tính minh bạch, trách nhiệm giải trình, vừa tháo gỡ được các “điểm nghẽn” trong thực tiễn, tạo hành lang pháp lý thuận lợi để nâng cao chất lượng công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí. Đây là yếu tố quyết định để không chỉ tháo gỡ khó khăn trước mắt, mà còn tạo hành lang pháp lý đồng bộ, ổn định cho giai đoạn tới.
Nhìn từ Báo cáo số 2400/BC-TTCP, có thể thấy Thanh tra Chính phủ đã rất chủ động, tích cực trong việc nhận diện và gợi mở hướng xử lý các điểm nghẽn pháp lý. Mỗi nội dung kiến nghị được xử lý thấu đáo là một bước cụ thể hóa chỉ đạo của Tổng Bí thư về hoàn thiện pháp luật, đồng thời cũng là sự khẳng định quyết tâm của ngành Thanh tra trong xây dựng một nền quản trị minh bạch, hiệu lực, hiệu quả.