Cải cách, hiện đại hóa theo định hướng Chiến lược phát triển Kho bạc Nhà nước

Giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2020: Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và cải cách thủ tục hành chính

Kho bạc Nhà nước đã xây dựng và trình Bộ Tài chính, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 26/2015/QĐ-TTg ngày 08/7/2015 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của KBNN trực thuộc Bộ Tài chính (thay thế Quyết định số 108/2009/QĐ-TTg).

Với việc kiện toàn chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức và đặc biệt là việc triển khai quyết liệt, có hiệu quả các đề án, cơ chế chính sách để thực hiện Chiến lược phát triển KBNN đến năm 2020, trong giai đoạn từ năm 2011 đến nay, hệ thống Kho bạc Nhà nước đã đạt được một số kết quả rất nổi bật:

Trong công tác quản lý thu NSNN, KBNN đã phối hợp với các đơn vị liên quan trong ngành Tài chính hoàn thành giai đoạn 2 của dự án Hiện đại hóa thu NSNN theo mô hình tập trung trên phạm vi toàn quốc; cải cách, đơn giản thủ tục hành chính quy trình thu ngân sách qua KBNN; đa dạng hóa phương thức thanh toán trong thu nộp NSNN (nộp NSNN qua Internet, ATM, qua thiết bị chấp nhận thẻ,…); mở rộng công tác phối hợp thu NSNN giữa các cơ quan trong ngành tài chính (Thuế, Hải quan, KBNN) với các hệ thống ngân hàng thương mại; mở rộng mạng lưới tài khoản chuyên thu của KBNN tại các ngân hàng thương mại và tổ chức kết nối, trao đổi dữ liệu thu NSNN điện tử giữa KBNN - cơ quan Thuế/Hải quan - ngân hàng thương mại; giảm thiểu thời gian và thủ tục thực hiện giao dịch, tạo nhiều thuận lợi cho người nộp thuế (thời gian thực hiện giao dịch nộp NSNN giảm từ 30 phút/giao dịch còn khoảng 05 phút/giao dịch)…

Công tác quản lý, kiểm soát chi NSNN qua KBNN cũng được cải cách, đổi mới với việc phân định rõ trách nhiệm, quyền hạn của các bên trong quy trình kiểm soát, thanh toán các khoản chi ngân sách... Kết quả là thời gian kiểm soát chi đã được rút ngắn (đối với chi thường xuyên, rút ngắn thời hạn giải quyết thủ tục từ 02 ngày xuống 01 ngày làm việc đối với khoản tạm ứng và chi từ tài khoản tiền gửi không kiểm soát, chi đầu tư từ 07 ngày xuống còn 03 ngày làm việc).

Đặc biệt, từ năm 2018, KBNN đã từng bước triển khai dịch vụ công trực tuyến trong công tác kiểm soát chi, theo đó các đơn vị sử dụng ngân sách gửi hồ sơ qua mạng mà không cần trực tiếp đến giao dịch tại trụ sở KBNN, góp phần nâng cao tính minh bạch và tạo thuận lợi cho đơn vị; đồng thời tạo một bước quan trọng trong lộ trình đạt mục tiêu Kho bạc điện tử vào năm 2020 và hướng đến Kho bạc số trong tương lai.

Bên cạnh đó, KBNN cũng xây dựng và trình Bộ Tài chính, trình Chính phủ ban hành Nghị định số 11/2020/NĐ-CP ngày 20/01/2020 quy định thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực KBNN, tạo cơ sở pháp lý cho các cải cách các thủ tục hành chính, đặc biệt là thủ tục thu, chi NSNN qua KBNN theo hướng đẩy mạnh ứng dụng CNTT, giảm thành phần, số lượng hồ sơ của thủ tục hành chính; rút ngắn thời hạn giải quyết thủ tục.

Về công tác quản lý NQNN và huy động vốn, căn cứ quy định tại Luật NSNN (năm 2015), Nghị định số 24/2016/NĐ-CP ngày 05/4/2016 của Chính phủ quy định về quản lý NQNN, KBNN đã hoàn thành việc xây dựng hệ thống tài khoản thanh toán tập trung của KBNN tại các hệ thống ngân hàng giao dịch, làm cơ sở cho việc tập trung ngân quỹ từ địa phương về trung ương.

Công tác phát hành trái phiếu Chính phủ tiếp tục được đổi mới và cải cách theo hướng công khai, minh bạch và theo nguyên tắc thị trường, trái phiếu Chính phủ đã trở thành là công cụ vay nợ chủ yếu, quan trọng (chiếm hơn 60% tổng vay nợ của NSNN hằng năm); đồng thời, đảm bảo danh mục nợ an toàn bền vững; kỳ hạn bình quân trái phiếu Chính phủ hàng năm liên tục tăng (từ 2,92 năm vào năm 2012 lên 13,44 năm vào năm 2019), giúp kéo dài kỳ hạn còn lại bình quân của danh mục nợ trái phiếu Chính phủ tăng từ 2,03 năm vào năm 2012 lên mức 7,42 năm vào năm 2019; giảm áp lực trả nợ cho NSNN trong ngắn hạn...

Đối với công tác kế toán và báo cáo, quyết toán NSNN, trong giai đoạn này KBNN tiếp tục hoàn thiện chế độ kế toán NSNN và thực hiện Luật Kế toán (năm 2015) và Nghị định số 25/2017/NĐ-CP ngày 14/3/2017 về báo cáo tài chính nhà nước, KBNN đang tập trung triển khai công tác lập báo cáo tài chính nhà nước đầu tiên cho năm tài chính 2018 để trình Quốc hội, giúp Quốc hội, Chính phủ, chính quyền các cấp và các cơ quan quản lý nhà nước có được đầy đủ các thông tin để đánh giá về hiệu quả điều hành và kết quả hoạt động tài chính công theo thông lệ quốc tế. Bên cạnh đó, từ năm 2015, KBNN đã tiếp nhận và triển khai tốt nhiệm vụ tổng hợp báo cáo quyết toán NSNN hằng năm, để trình Bộ Tài chính, trình Chính phủ và Quốc hội thông qua với tỷ lệ tán thành cao.

Về ứng dụng CNTT, cùng với việc triển khai thành công và từng bước làm chủ công tác quản trị vận hành hệ thống TABMIS, KBNN đã xây dựng được kiến trúc tổng thể về hệ thống CNTT giai đoạn 2016 - 2020, nâng cấp và triển khai mở rộng hàng loạt ứng dụng CNTT phục vụ hoạt động nghiệp vụ (hệ thống quản lý thu, các hệ thống thanh toán song phương, thanh toán liên ngân hàng điện tử, hệ thống dịch vụ công, chương trình báo cáo liên ngành,…) và quản lý nội bộ (chương trình quản lý tài chính nội ngành, mạng Intranet, chương trình thông tin nội bộ, chương trình quản lý văn bản,…), là cơ sở tiên quyết cho việc hiện đại hóa và nâng cao chất lượng phục vụ của hệ thống KBNN; đồng thời, tạo điều kiện cần thiết để hoàn chỉnh kiến trúc tổng thể về hệ thống công nghệ thông tin phù hợp với kiến trúc hệ thống công nghệ thông tin ngành Tài chính và Chính phủ điện tử.

Với những kết quả nêu trên, hệ thống KBNN đã được Đảng và Nhà nước tặng thưởng Huân chương độc lập hạng Nhì (năm 2014); Huân chương lao động hạng Nhất (năm 2019).

Giai đoạn từ năm 2020 đến nay: Triển khai dịch vụ công trực tuyến và hoàn thiện cơ cấu tổ chức Kho bạc Nhà nước 

Ngày 13/4/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 455/QĐ-TTg về việc phê duyệt Chiến lược phát triển KBNN đến năm 2030 với mục tiêu tổng quát: “Xây dựng KBNN tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; đổi mới đồng bộ cơ chế, chính sách, quy trình nghiệp vụ quản lý quỹ NSNN, ngân quỹ nhà nước; nâng cao hiệu quả hoạt động huy động vốn cho NSNN; thực hiện tốt chức năng tổng kế toán nhà nước; kiện toàn bộ máy tổ chức gắn với tăng cường ứng dụng nền tảng công nghệ thông tin hiện đại, có sự kết nối, liên thông với hệ thống cơ sở dữ liệu khác của ngành tài chính, cơ sở dữ liệu quốc gia, phục vụ tốt nhất người dân, doanh nghiệp, các cơ quan nhà nước, góp phần xây dựng nền tài chính quốc gia an toàn, bền vững”. 

Trên cơ sở đó, KBNN đã triển khai thí điểm Dịch vụ công trực tuyến (DVCTT) từ rất sớm, cách đây gần 10 năm, vào năm 2016 và triển khai diện rộng đến tất cả các đơn vị trong hệ thống vào đầu năm 2018. Sau khoảng gần 5 năm, đến năm 2023, KBNN đã thực hiện DVCTT toàn trình đối với tất cả các thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực KBNN; 100% các đơn vị sử dụng ngân sách thuộc đối tượng bắt buộc đã tham gia DVCTT KBNN; Số lượng giao dịch chứng từ chi NSNN phát sinh hàng tháng qua DVCTT đạt trên 90% (trừ các khoản chi an ninh, quốc phòng).

Ước tính, việc chuyển đổi từ giao dịch trực tiếp sang trực tuyến toàn trình của KBNN đã góp phần giảm chi phí, mang lại lợi ích thiết thực cho xã hội (từ việc không phải đi lại, chờ đợi, giao nhận hồ sơ trực tiếp, giảm in ấn…) lên tới hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm.

Với việc thực hiện đồng bộ các giải pháp đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, từ năm 2021, kết quả đánh giá mức độ hài lòng của cá nhân, tổ chức đối với sự phục vụ của KBNN luôn đạt trên 90%. Đặc biệt trong năm 2024, mức độ hài lòng đạt 99,93% (tỷ lệ cao nhất trong các năm thực hiện triển khai khảo sát, đánh giá).

Thực hiện chủ trương sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy theo tinh thần chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban chỉ đạo Trung ương về việc tổng kết đánh giá tình hình thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngày 26/2/2025 Bộ trưởng Bộ Tài chính đã ban hành Quyết định số 385/QĐ-BTC quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của KBNN, theo đó KBNN là đơn vị thuộc Bộ Tài chính, thực hiện chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tài chính quản lý nhà nước về quỹ ngân sách nhà nước, quỹ dự trữ tài chính; ngân quỹ nhà nước; tổng kế toán nhà nước; thực hiện việc huy động vốn cho NSNN thông qua hình thức phát hành công cụ nợ của Chính phủ tại thị trường vốn trong nước theo quy định của pháp luật.

Về cơ cấu tổ chức, trước đây, hệ thống KBNN tổ chức theo mô hình ba cấp, bao gồm cấp tổng cục (KBNN ở TW), cấp cục (KBNN cấp tỉnh) và cấp chi cục (KBNN cấp huyện). Sau khi sắp xếp, KBNN được tổ chức thành hai cấp gồm cấp cục (Kho bạc Nhà nước Trung ương) và cấp chi cục (KBNN khu vực).

Tại cơ quan KBNN có 10 đơn vị gồm: Ban Chính sách - Pháp chế; Ban Kế toán Nhà nước; Ban Quản lý ngân quỹ; Ban Tổ chức cán bộ; Ban Tài vụ - Quản trị; Ban Quản lý hệ thống thanh toán; Ban Công nghệ thông tin và Chuyển đổi số; Ban Giao dịch; Thanh tra KBNN; Văn phòng.

Tại địa phương được tổ chức thành 20 KBNN khu vực, mỗi KBNN khu vực chịu trách nhiệm thực hiện toàn diện các nhiệm vụ của KBNN trên địa bàn nhiều tỉnh theo quy định của Bộ trưởng Bộ Tài chính.

Kể từ ngày 15/3/2025, hệ thống KBNN đồng bộ đi vào hoạt động theo mô hình tổ chức bộ máy mới thống nhất. Đây là dấu mốc quan trọng với hệ thống KBNN, bước chuyển sang giai đoạn phát triển mới tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả. Với quyết tâm chính trị cao, với tinh thần đoàn kết, nỗ lực phấn đấu của toàn thể công chức, hệ thống KBNN sẽ thực hiện tốt chủ trương sắp xếp tổ chức bộ máy hoàn thành thắng lợi các nhiệm vụ chính trị được Đảng, Nhà nước và Bộ Tài chính giao.