Mở rộng liên kết, nâng cao năng lực hội nhập quốc tế trong nghiên cứu khoa học

*Xây dựng, đầu tư cho các nhóm nghiên cứu mạnh

Chúc mừng kết quả đạt được của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam trong năm 2023 và nhiều năm qua, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt ghi nhận những ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, đồng thời gợi ý một số nội dung Viện Hàn lâm cần triển khai trong thời gian tới. Theo đó, Viện Hàn lâm cần phát huy vai trò là cơ quan nghiên cứu lớn của đất nước, là cơ quan thuộc Chính phủ thực hiện chức năng nghiên cứu những vấn đề cơ bản về khoa học xã hội, cung cấp luận cứ khoa học cho Đảng, Nhà nước trong việc hoạch định đường lối, chính sách, quy hoạch, kế hoạch chính sách phát triển nhanh và bền vững đất nước trong phát triển kinh tế-xã hội xã hội chủ nghĩa; tư vấn về chính sách phát triển khoa học xã hội, đào tạo nhân lực có trình độ cao về khoa học xã hội. Pháp luật về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đang được rà soát để sửa đổi, bổ sung nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn phát triển kinh tế-xã hội của đất nước; trọng tâm là việc sửa đổi, bổ sung Luật Khoa học và Công nghệ năm 2013. Do đó, Viện Hàn lâm cần đề xuất ý kiến đối với một số vấn đề căn cốt trong ngành về cơ chế đầu tư, tài chính cho hoạt động khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo; cơ chế tự chủ cho các tổ chức khoa học công nghệ...

Theo Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt, hiện nay, Bộ Khoa học và Công nghệ cơ bản đã hoàn thành việc tái cơ cấu các chương trình khoa học công nghệ cấp quốc gia. Hệ thống các thông tư, hướng dẫn triển khai các chương trình học khoa học công nghệ cấp quốc gia cũng đã được rà soát, sửa đổi, bổ sung và cơ bản được vận hành. Do đó, Viện Hàn lâm cần chủ động đề xuất xây dựng các chương trình, đề tài, dự án cấp quốc gia, đồng thời khuyến khích các viện nghiên cứu, nhà khoa học tham gia vào quá trình tuyển chọn đề tài cấp quốc gia; tập trung triển khai và sớm hoàn thành nhiệm vụ nghiên cứu của các đề án nghiên cứu lớn như đề án biên soạn bách khoa toàn thư Việt Nam; đề án nghiên cứu di tích khảo cổ học Óc Eo-Ba Thê, Nền Chùa. Đồng thời, đẩy mạnh việc nghiên cứu khoa học cơ bản. Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tạo điều kiện để các nhà khoa học Viện Hàn lâm tham gia các dự án hợp tác quốc tế.

Bên cạnh đó, Viện Hàn lâm cần xây dựng, đầu tư cho các nhóm nghiên cứu mạnh, Bộ sẵn sàng đồng hành với Viện Hàn lâm đối với nội dung này. Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt bày tỏ tin tưởng, các phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2024 của Viện Hàn lâm sẽ được triển khai hiệu quả, góp phần phát triển nền khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo của nước nhà.

*Đảm bảo nhiệm vụ tham mưu, tư vấn chính sách

Báo cáo kết quả công tác năm 2023, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Tạ Minh Tuấn cho biết, dù phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, năm qua, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đã bám sát phương châm “Sáng tạo, hành động, kỷ cương, phát triển” tổ chức triển khai có hiệu quả các nhiệm vụ được giao. Công tác nghiên cứu khoa học tiếp tục được triển khai theo đúng kế hoạch và đảm bảo chất lượng. Bên cạnh việc thực hiện công tác tham mưu, tư vấn chính sách theo yêu cầu của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quốc hội và Chính phủ, Viện Hàn lâm đã triển khai nhiều hướng nghiên cứu mới, gắn với những vấn đề thời sự của đất nước, tình hình phát triển kinh tế - xã hội, hội nhập quốc tế, thiết thực phục vụ công tác tham mưu, tư vấn cho Đảng và Nhà nước.

Viện Hàn lâm đã có nhiều ý kiến đóng góp quan trọng, cung cấp thông tin, luận cứ phục vụ công tác hoạch định chính sách của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các ban, bộ, ngành Trung ương, địa phương; tích cực đóng góp ý kiến đối với nhiều dự thảo Báo cáo quan trọng của Chính phủ, các bộ, ngành; tham gia xây dựng nhiều dự thảo văn bản quy phạm pháp luật quan trọng. Các báo cáo về tình hình kinh tế thế giới và Việt Nam định kỳ hàng tháng được Chính phủ và nhiều bộ, ngành, địa phương đánh giá cao về chất lượng chuyên môn. Các báo cáo tư vấn về tình hình kinh tế, xã hội, quan hệ quốc tế do các Viện nghiên cứu chuyên ngành thực hiện đã góp phần cung cấp thông tin, luận cứ khoa học và thực tiễn phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương.

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, ngày 14/9/2023, Viện Hàn lâm đã có Báo cáo số 2002/BC-KHXH về ra soát các quy định pháp luật hiện hành, trong đó đã tham mưu, đề xuất sửa đổi, bổ sung nhiều quy định pháp luật góp phần tháo gỡ khó khăn vướng mắc, đồng thời đề xuất các cơ chế, chính sách đột phá thúc đẩy khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định. Đặc biệt, thực hiện nhiệm vụ được Bộ Chính trị phân công, Viện Hàn lâm đã thành lập tổ công tác gồm các chuyên gia, nhà khoa học xây dựng các Báo cáo chuyên đề phục vụ hoạt động tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công cuộc đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa trong 40 năm qua ở Việt Nam.

Cũng theo Phó Giáo sư, Tiến sỹ Tạ Minh Tuấn, việc thực hiện các chương trình nghiên cứu khoa học cấp Quốc gia và các chương trình trọng điểm cấp Bộ được thực hiện hiệu quả, bám sát kế hoạch. Quan hệ hợp tác nghiên cứu với các bộ, ngành, địa phương tiếp tục được đẩy mạnh. Năm 2023, công tác hoàn thiện thể chế, kiện toàn tổ chức bộ máy của Viện Hàn lâm tiếp tục được triển khai trên cơ sở bám sát Nghị quyết số 20/NQ-CP ngày 17/2/2023 của Chính phủ về một số nhiệm vụ, giải pháp triển khai sắp xếp tổ chức bộ máy của các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ; sắp xếp các tạp chí theo Quyết định số 362/QĐ-TTg ngày 3/4/2019 của Thủ tướng Chính phủ. Các quy chế quan trọng về phân cấp, phân quyền đã được sửa đổi, hoàn thiện và ban hành mới.

Tham luận tại Hội nghị, các đại biểu dự Hội nghị nhất trí, năm 2024, với mục tiêu trở thành Trung tâm nghiên cứu khoa học xã hội ngang tầm các nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới, Viện Hàn lâm tập trung nguồn lực xây dựng Đề án tăng cường năng lực trên tất cả các lĩnh vực. Cùng với đó, tăng cường hoạt động tư vấn chính sách, tư vấn, phản biện, mở rộng liên kết, nâng cao năng lực hội nhập quốc tế trong nghiên cứu khoa học…

Thu Phương