Bổ sung "Nhà nước thu hồi đất dự án đã thỏa thuận 75% diện tích" để tránh lãng phí đất đai?

Nội dung này sẽ được Quốc hội thảo luận tại hội trường trong phiên làm việc chiều 1/12.

Tháo gỡ “điểm nghẽn”

Về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư, cơ quan thẩm tra - Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đề nghị tiếp tục nghiên cứu kỹ lưỡng, thận trọng và cần đánh giá tác động của chính sách.

Một số ý kiến cho rằng, việc bổ sung các trường hợp thu hồi đất cần được cân nhắc thận trọng, bảo đảm quy định của Hiến pháp, tránh ảnh hưởng đến quyền của người dân.

Vì vậy, theo ý kiến này không nên áp dụng đại trà trước khi có đánh giá tác động cụ thể, có thể báo cáo cấp có thẩm quyền cho phép áp dụng cơ chế thí điểm để có căn cứ sửa đổi toàn diện Luật Đất đai trong thời gian tới.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, khoản 32 điều 79 Luật Đất đai đã cho phép ngoài 31 trường hợp quy định trong luật, Quốc hội sẽ sửa đổi, bổ sung các trường hợp thu hồi đất theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Theo cơ quan chủ trị soạn thảo, các trường hợp đề xuất bổ sung Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng tại nghị quyết đều là các trường hợp mang tính động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Việc này cũng đóng góp nguồn thu lớn cho ngân sách nhà nước, tạo nhiều việc làm cho lao động địa phương, góp phần xây dựng nền kinh tế; tháo gỡ “điểm nghẽn” trong quá trình tổ chức thi hành Luật Đất đai năm 2024.

2 phương án thu hồi đất

Dự thảo nghị quyết đưa ra cơ chế thu hồi đất trước với dự án khác nếu thỏa thuận được trên 75% người sử dụng đất đồng ý thu hồi đất, trước khi phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.

Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị cân nhắc tính khả thi của quy định này.

Tiếp thu nhiều ý kiến góp ý, cơ quan chủ trì soạn thảo dự kiến bổ sung quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với trường hợp thu hồi đất theo 2 phương án.

Phương án 1: Việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với diện tích đất còn lại áp dụng như trường hợp Nhà nước thu hồi đất quy định tại Điều 78, Điều 79 Luật Đất đai và điểm a, điểm c khoản 2 Điều này.

Phương án 2: Việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với diện tích đất còn lại áp dụng như trường hợp Nhà nước thu hồi đất quy định tại Điều 78, Điều 79 Luật Đất đai và điểm a, điểm c khoản 2 Điều này.

Trường hợp tổng số tiền bồi thường, hỗ trợ được nhận theo phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tính trên một đơn vị diện tích đất thấp hơn trung bình của giá đất đã thỏa thuận thì người có đất thu hồi được nhận thêm số tiền còn thiếu so với mức trung bình đó.

Nhà đầu tư phải trả số tiền chênh lệch giữa số tiền tính theo mức trung bình của giá đất đã thỏa thuận và số tiền bồi thường, hỗ trợ trong phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; số tiền chênh lệch này được tính vào chi phí đầu tư của dự án.

Với phương án Chính phủ đề xuất, Nhà nước sẽ là cơ quan trung gian để hai bên tiến hành thỏa thuận giá đất, nếu vẫn không đạt được thỏa thuận, Nhà nước sẽ tiến hành thu hồi đất.

Dự thảo nghị định quy định chi tiết thi hành Nghị quyết cũng được đề xuất theo hướng: quy định cụ thể điều kiện để HĐND cấp tỉnh xem xét, cho phép các dự án đã thoả thuận được trên 75% diện tích đất và trên 75% số lượng người sử dụng đất được Nhà nước thu hồi phần diện tích đất còn lại không thỏa thuận được.

Nhiều dự án treo, gây lãng phí nguồn lực đất đai

Về lý do bổ sung trường hợp Nhà nước thu hồi đất đối với dự án đã thỏa thuận được trên 75% diện tích và trên 75% số lượng người sử dụng đất, Bộ Nông nghiệp và Môi trường giải thích thực tế, nhiều dự án thực hiện theo cơ chế thỏa thuận, nhà đầu tư đã thỏa thuận phần lớn diện tích trong khu vực dự án nhưng có một phần nhỏ diện tích nhà đầu tư không thỏa thuận được với người sử dụng đất dẫn đến tình trạng “dự án treo”, gây lãng phí nguồn lực đất đai, làm chậm tiến độ đầu tư và gây khó khăn cho nhà đầu tư.

Các trường hợp nhà đầu tư đã nhận được sự đồng thuận của đại đa số người sử dụng đất và phần lớn diện tích đất, Nhà nước cần thực hiện thu hồi đất để hỗ trợ nhà đầu tư giải phóng mặt bằng, triển khai dự án, nhanh chóng đưa đất vào sử dụng, theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Xác định đây là trường hợp đặc biệt cần phải được cân nhắc, đánh giá kỹ lưỡng, thận trọng tác động trên các khía cạnh, dự thảo nghị quyết đã giao HĐND cấp tỉnh (cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân) xem xét, thông qua việc thu hồi phần diện tích đất còn lại mà nhà đầu tư đã thoả thuận được trên 75% diện tích đất và trên 75% số lượng người sử dụng đất.

Khi Nhà nước thu hồi đối với phần diện tích đất còn lại mà nhà đầu tư chưa thỏa thuận được với người sử dụng đất thì chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư áp dụng tương tự như các trường hợp Nhà nước thu hồi đất thực hiện các dự án khác quy định tại Điều 78, Điều 79 Luật Đất đai, trong đó giá đất tính bồi thường được tính theo giá đất trong bảng giá đất và hệ số điều chỉnh giá đất.

Khi Nhà nước thu hồi diện tích đất còn lại không đạt được sự đồng thuận, cơ quan, tổ chức có thẩm quyền sẽ tổ chức theo trình tự, thủ tục quy định tại Điều 87 Luật Đất đai, bảo đảm dân chủ, khách quan, công bằng, công khai, minh bạch, kịp thời.

Trong đó, cơ quan, tổ chức có thẩm quyền phải họp dân, tiếp thu, giải trình ý kiến người có đất thu hồi không đồng thuận về phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho người có đất thu hồi.