Bài 4: Thoái vốn tại Vinafood 1, vì sao vẫn khó tìm lời giải?

Theo báo cáo của Vinafood 1, đối với nhiệm vụ thoái vốn, hiện Tổng Công ty đang triển khai các thủ tục xác định giá doanh nghiệp để thoái vốn tại 3 đơn vị đủ điều kiện gồm Công ty Cổ phần Lương thực Lào Cai, Công ty Cổ phần Kinh doanh bao bì lương thực và Công ty Cổ phần Bia Hà Nội - Nam Định. Dự kiến trong tháng 4, đơn vị tư vấn sẽ hoàn thành việc xác định giá trị doanh nghiệp tại Công ty Cổ phần Lương thực Lào Cai. Khi đó, Vinafood 1 sẽ triển khai các thủ tục để bán đấu giá công khai phần vốn của Tổng Công ty tại Công ty Cổ phần Lương thực Lào Cai trong quý 2/2024.

Vinafood 1 đang tiếp tục phối hợp, chỉ đạo các công ty con để rà soát, cập nhật tình hình quản lý, sử dụng và hoàn thiện phương án sắp xếp, xử lý các cơ sở nhà, đất. Tổng Công ty đã trình Uỷ ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp phương sắp xếp, xử lý của một số cơ sở trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp, dự kiến tổ chức kiểm tra hiện trạng trong tháng 5/2024.

Trong tháng 4/2024, Tổng Công ty đã phối hợp với Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp tổ chức kiểm tra hiện trạng 19 cơ sở nhà đất của Công ty Cổ phần Lương thực Sơn La tại tỉnh Sơn La.

Bên cạnh đó, Tổng Công ty cũng đã xúc tiến trao đổi, làm việc với các sở ban ngành tại các tỉnh Hà Tĩnh, Nghệ An và Quảng Ninh đề nghị quan tâm xem xét, tháo gỡ một số vướng mắc còn lại để thống nhất phương án sắp xếp lại, xử lý nhà đất của Công ty Cổ phần Lương thực Hà Tĩnh, Công ty Cổ phần Chế biến Muối và Nông sản miền Trung, Công ty Cổ phần Lương thực Thanh Nghệ Tĩnh và xem xét, giải quyết việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho Công ty TNHH sản xuất Bột mỳ Vimaflour.

Chia sẻ về việc thực hiện thoái vốn tại 14 đơn vị mà Vinafood 1 phải thoái 100% vốn đến hết năm 2025 theo Quyết định 1616 của Thủ tướng Chính phủ, bà Hạnh cho biết: Trong số 14 đơn vị nêu trên, có một số công ty có quy mô vốn điều lệ nhỏ, chỉ khoảng 5 tỷ đồng như Công ty Cổ phần Lương thực Lào Cai, Công ty Cổ phần Lương thực Điện Biên, Công ty Cổ phần Lương thực Tuyên Quang hoặc có đơn vị mà Vinafood 1 giữ tỷ lệ sở hữu cổ phần rất thấp như tại Công ty Cổ phần Tập đoàn Muối Miền Nam (chưa đến 0,5% vốn điều lệ) hoặc Công ty Cổ phần Bia Hà Nội - Nam Định (chưa đến 5% vốn điều lệ). Với tỷ lệ sở hữu rất thấp như vậy thì vai trò định hướng, tác động đến hoạt động của đơn vị gần như là bằng 0. Thậm chí, việc tiếp cận các thông tin của đơn vị cũng rất khó khăn.

Việc thoái vốn tại các đơn vị, đặc biệt là tại 14 đơn vị phải thoái 100% vốn là rất cần thiết để giảm đầu mối quản lý, thu hồi vốn để tập trung vào các doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả hơn.

Việc thoái vốn là nhiệm vụ rất quan trọng, ngoài việc ban hành các quy chế nội bộ để tổ chức bán đấu giá cổ phần, Vinafood 1 còn thành lập Hội đồng chuyển nhượng vốn để thẩm định phương án từ việc lựa chọn đơn vị tư vấn đến xác định giá và quy trình đấu giá – bà Hạnh chia sẻ.

Điều kiện xác định giá khởi điểm để đấu giá cổ phần còn gặp nhiều khó khăn như việc xác định lợi thế từ đất thuê để xác định giá trị doanh nghiệp tiến tới xác định giá cổ phần. Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp trong số 14 đơn vị nêu trên chưa có hợp đồng thuê đất với địa phương, hoặc có hợp đồng nhưng đã hết hạn và chưa được gia hạn, thì các công ty tư vấn cũng không có cơ sở để định giá.

Lấy ví dụ về Công ty Cổ phần Muối và Lương thực miền Trung đang quản lý 3 khu đất tại Đà Nẵng và Bình Định, hợp đồng thuê đất thì đã hết hạn nhưng không được gia hạn, có 1 khu đất thuộc diện được bồi thường và mới chỉ có quyết định bồi thường bằng đất, chứ chưa được ký hợp đồng thuê đất đối với khu đất mới. Đối với khu đất tại Đà Nẵng đã hết thời hạn thuê, Vinafood 1 đã có văn bản gửi UBND thành phố Đà Nẵng đề nghị quan tâm, giải quyết dứt điểm việc có cho tiếp tục thuê đất hay không hoặc nếu chỉ gia hạn 1 năm thì cũng triển khai ký hợp đồng thuê đất với đơn vị. Tuy nhiên, đến nay, việc này vẫn chưa được giải quyết.

Hoặc tại Công ty Cổ phần Muối miền Nam, việc định giá yêu cầu phải có đầy đủ hồ sơ từ Báo cáo tài chính, bảng kê tài sản... của công ty, nhưng tại đây, Vinafood 1 với chỉ sở hữu có 0,5% vốn điều lệ, nên dù đã nỗ lực phát hành văn bản, đề nghị công ty phối hợp nhưng đến nay vẫn còn rất vướng. Trong khi đó, chính bản thân doanh nghiệp cũng không mặn mà với việc mua lại lượng cổ phần nhỏ nhoi đó - bà Hạnh cho biết.

Trên đây mới là điều kiện cần để tổ chức thoái vốn, còn việc có thoái vốn được hay không còn phụ thuộc vào thị trường, vào nhu cầu của nhà đầu tư; lượng cổ phần chào bán ra có đủ sức hấp dẫn đối với nhà đầu tư hay không, lại là câu chuyện khác.